یافته های جدید نهاد حمایت کننده از رسانه های آزاد افغانستان (نی) نشان می دهد که در پی چهار سال از بازگشت طالبان به قدرت، صنعت رسانه افغانستان با فروپاشی بی سابقه ای مواجه شده و آزادی بیان به شدت سرکوب شده است.
در گزارشی که روز جمعه، 24 اسد منتشر شد، نی اعلام کرد که تعداد رسانههای فعال در افغانستان نسبت به پایان دوره جمهوریت بیش از 54 درصد کاهش یافته و بیشترین ضربه به رسانههای چاپی وارد شده است. از 254 رسانه چاپی فعال پیش از سقوط کابل، تنها 36 عنوان همچنان فعالیت دارند و 85 درصد بقیه به دلیل فشارهای سیاسی، اقتصادی و امنیتی از کار بازماندهاند.
گزارش حاکی است که شمار خبرنگاران و کارمندان رسانهها نیز طی این دوره 81 درصد کاهش یافته و نزدیک به 90 درصد از خبرنگاران بانوی افغان شغل خود را از دست دادهاند. این در حالی است که خشونت علیه روزنامهنگاران به صورت چشمگیری افزایش یافته و در چهار سال گذشته، 403 خبرنگار توسط نیروهای طالبان بازداشت شدهاند، رقمی که بیش از 20 برابر کل بازداشتهای رسانهای در بیست سال دوره جمهوریت است.
نی هشدار داده که دسترسی عمومی به اطلاعات «تقریباً به صفر رسیده» و تمامی رسانههای فعال تحت نظارت و سانسور مستقیم دستگاههای امنیتی و استخباراتی طالبان قرار دارند. گزارشهای انتقادی، پرسشهای چالشی و پوشش موضوعات حساس ممنوع شده و مدیران رسانهها مجبور به امضای تعهدنامههای همکاری با طالبان شدهاند.
این نهاد مستقل رسانهای وضعیت کنونی را «مرگ خاموش رسانههای آزاد» توصیف کرده و تأکید کرده که تداوم این سیاستها نهتنها ساختار حرفهای روزنامهنگاری در افغانستان را از بین خواهد برد، بلکه آینده دموکراتیک و شفاف پس از دوره طالبان را نیز با چالش جدی مواجه خواهد کرد.
این در حالیست که سکوت رسانهای در افغانستان دیگر یک بحران حرفهای نیست، بلکه یک سیاست عمدی سرکوب است که بهمنظور تثبیت قدرت از طریق کنترل اطلاعات اجرا میشود. با از بین رفتن نیروهای متخصص و فضای امن برای گزارشگری، بازیابی صنعت رسانه پس از هرگونه تغییر حکومتی، دههها طول خواهد کشید.
جامعه بینالمللی نمیتواند تنها به کمکهای بشردوستانه بسنده کند؛ باید مکانیزمهای حمایت از روزنامهنگاران فعال در خارج و حفظ بایگانیهای خبری را تقویت کند تا آیندهای برای رسانه آزاد در افغانستان باقی بماند.