در هرات، زنان آواره داخلی، به ویژه کسانی که از ولایت بادغیس به این شهر مهاجرت کرده‌اند، از تبعیض قومی و بی‌توجهی داکتران در کلینیک‌های محلی، به‌ویژه در منطقه شیدایی، شکایت دارند. آنان ادعا می‌کنند که هنگام مراجعه به مراکز صحی، زنانی که پشتو صحبت نمی‌توانند، نوبت داده نمی‌شوند و خدمات با کیفیت پایینی دریافت می‌کنند. این در حالی است که طالبان با تاکید بر دستور قبلی خود مبنی بر پوشیدن برقع، زنان را بار دیگر مجبور کرده‌اند هنگام ورود به شفاخانه‌ها و مراکز صحی چادری بپوشند. برخی کارکنان صحی هشدار می‌دهند که این اقدام دسترسی زنان به خدمات صحی را محدود و در برخی موارد آن‌ها را از دریافت خدمات محروم می‌کند.

برخی از زنانی که در سال‌های اخیر از ولایت بادغیس به هرات پناه برده‌اند، از برخورد کارکنان کلینیک‌های صحی در مناطق‌شان شکایت دارند. آنان مسوولان و داکتران این مناطق را به برخوردهای قومی و زبانی متهم کرده و ادعا می‌کنند که هنگام مراجعه، به زنانی که پشتو صحبت نمی‌کنند، توجهی صورت نمی‌گیرد.

بی‌بی (مستعار)، یکی از زنانی که به کلینیک در ساحه شیدایی هرات مراجعه کرده، می‌گوید: «هر بار که به کلینیک‌ها می‌رویم، ما فارسی‌زبان‌ها را تحویل نمی‌گیرند و بیرون می‌کنند. دوباره که داخل می‌شویم. هرچه که باشد، پشتون‌زبان‌ها را می‌مانند و خواهر خوانده بازی دارند. ما هم فریاد می‌زنیم، دیگر نمی‌رویم، مریض هم که باشیم.»

ثریا (مستعار)، می‌گوید: «ما از جوند [ولایت بادغیس] هستیم. هفت سال می‌شود که در مهاجری همین‌جا نشسته‌ایم [زنده‌گی می‌کنیم]. از این جلو کمک زیاد بود، سه سال شد که کمک چیزی را ما ندیدیم. می‌رویم کلنیک‌ها ما را معاینه کنند، معاینه نمی‌کنندگُلی یله‌ای [دوای بی‌کیفیت] می‌دهند. گنده‌تر کردند، بهتر نکردند از کلینک‌ها شکایت ما را به هر جای برسانید. فشارم خیلی بلند است، پول هم ندارم که بروم داکتری عدل کنم [درست‌تر تداوی کنم]. کلنیک‌ها هم میسیر نمی‌شود. پشتون‌ها جلو و فارسی‌ها به‌دنبال.» او می‌افزاید: «عروس ما حامله است. حال به کلنیک هم راه نداریم، شناسا نداریم که ببریم.»

همچنین زنی که حامله است، از بی‌توجهی داکتران در کلینیک شیدایی شکایت دارد و آنان را به بی‌تفاوتی نسبت به وضعیت زنان متهم می‌کند. او می‌گوید: «به کلینیک‌ها می‌روم، خودم حامله هستم. فشارم پایین است، پاهایم درد می‌کند، کمرم درد می‌کند، همچنین می‌گویند که گرده‌هایت چرکی است. معاینه هم نمی‌کنند، فقط همین‌طور دوای بی‌کیفیت می‌دهند. دو پاکت گُلی می‌دهند، تیله [اخراج] می‌کنند. واکسین‌هایم را هم پوره نمی‌کنند.»

این در حالی است که داکتران تاکید می‌کنند زنان باردار باید به‌صورت منظم به مراکز صحی مراجعه کنند و مطابق توصیه‌های پزشکان عمل نمایند. آن‌ها می‌گویند زنان باردار باید وعده‌های غذایی خود را به‌طور مناسب تقسیم کنند، ورزش‌های ملایم انجام دهند و وضعیت جسمی و روانی خود را به دقت زیر نظر داشته باشند تا سلامت خود و جنین تضمین شود.

بنفشه عارفی که یک پزشک است، می‌گوید: «از زمانی که یک خانم حامله می‌شود تا هفته چهلم، باید بسته به امکانات خود به‌صورت منظم به مراکز صحی مراجعه کرده و مشکلات صحی‌اش را با داکتر در میان بگذارد. مادر باید بیماری‌های شکر، فشار و چربی خون، خون‌ریزی‌های غیرطبیعی و تاریخچه ولادت‌های قبلی‌اش، به‌ویژه در صورت از دست دادن نوزاد، را با داکتر شریک سازد. در مجموع، یک زن حامله باید 8 تا 14 بار به داکتر مراجعه کند؛ از آغاز بارداری تا پایان هفته 28 ماهانه یک‌بار، و از هفته 28 تا 36 هر دو هفته یک‌بار.»

بانو عارفی می‌افزاید: «مادر زمانی که نزد داکتر مراجعه می‌کند، تنها به دوا نیاز ندارد، بلکه به توصیه‌های صحی نیز نیازمند است؛ از جمله این‌که چه نوع غذاهای اضافی را مصرف کند، وعده‌های غذایی‌اش را از سه وعده به پنج وعده افزایش دهد، مایعات کافی بنوشد، در آفتاب قرار بگیرد تا ویتامین D دریافت کند و دواهایی را که داکتر مناسب می‌داند، استفاده کند. همچنین باید وزن خود را به‌طور منظم بررسی کند تا معلوم شود افزایش وزنش نرمال است یا کاهش یافته است. انجام ورزش‌های ملایم برای تقویت و نرم‌سازی عضلات بخش‌های تحتانی بدن با توصیه داکتر ضروری است. در صورتی که مادر دچار فشار خون، شکر یا چربی‌های بلند باشد، باید دقیقاً مطابق توصیه داکتر عمل کند. افزون بر این، موارد مربوط به حفظ‌الصحه و شیوه مراقبت، و نیز چگونگی حفظ سلامت روان، باید برای مادر توضیح داده شود.»

اسرا رحیمی، یکی دیگر از پزشکان، می‌گوید که یک زن باردار باید بین چهار تا شش بار نزد پزشک مراجعه کند و در نخستین مراجعات، تاریخچه پزشکی مادر، معاینات خون و ادرار، فشار خون و برخی معاینات دیگر انجام شود تا براساس آن درمان مناسب ارائه شود. او تاکید می‌کند که بهترین روش این است که زن پیش از باردار شدن نزد پزشک مراجعه کند، زیرا این امر باعث می‌شود ولادت ایمن‌تر و نوزاد سالم‌تر باشد.

این داکتر تصریح می‌کند که قند خون مادر نیز بررسی می‌شود، زیرا در ماه هفتم بارداری ممکن است مادر دچار دیابت بارداری شود یا فشار خونش بالا برود که نیازمند درمان و مراقبت دقیق‌تر است. او تاکید می‌کند که اگر این مشکلات به‌موقع شناسایی و مدیریت نشوند، ممکن است زن در زمان زایمان با عوارض و مشکلات جدی‌تری مواجه شود.

داکتر رحیمی می‌گوید که در شهرهای افغانستان کلینیک‌هایی برای حمایت از مادر و طفل وجود دارند، اما به‌ویژه در کابل، خدمات ارایه شده بسیار محدود است. به گفته او، شفاخانه‌های بزرگ با ازدحام بیماران مواجه‌اند و فشار کاری بالاست، بنابراین زنان معمولاً به کلینیک‌های نزدیک خانه‌شان مراجعه می‌کنند که اغلب در آن‌ها یا داکتر وجود ندارد یا تنها یک پرستار مستقر است که فقط فولیک اسید به مراجعه کننده می‌دهد و امکاناتی برای بررسی فشار خون یا انجام معاینات بیماری‌هایی مانند سوزاک فراهم نیست. او تاکید می‌کند که افزایش کادر صحی و حضور پزشکان نسایی و ولادی باعث بهبود کیفیت خدمات خواهد شد. همچنین، به گفته او، مراکز تربیه قابله‌ها باید دوباره فعال شوند و فارغ‌التحصیلان رشته‌های طبی اجازه امتحان «اگزت اگزم» داشته باشند تا مشکلات صحی زنان کاهش یابد و شکایات آنان رفع شود.

این در حالی است که طالبان به زنان در هرات دستور داده‌اند هنگام مراجعه به شفاخانه حوزوی هرات و سایر مرکزهای صحی، برقع/چادری بپوشند. این اقدام پس از واکنش‌های گسترده برای مدتی متوقف شده بود، اما روز گذشته دوباره از سر گرفته شد.

کارکنان صحی در شفاخانه حوزوی هرات تایید می‌کنند که طی چند روز گذشته، ورود به شفاخانه بدون محدودیت انجام می‌شد؛ اما از امروز دوباره مقررات سخت‌گیرانه در مورد پوشش زنان عملی شده است. براساس این دستور، زنان بدون برقع اجازه ورود به شفاخانه را ندارند. این دستور شامل پرسونل طبی، کارمندان اداری و همراهان بیماران نیز می‌شود.

اردنا رهنورد، یکی از کارکنان سازمان «پزشکان بدون مرز»، می‌گوید که این تصمیم باعث شده شمار زیادی از زنان، از جمله کارمندان صحی، ساعت‌ها پشت درِ ورودی منتظر بمانند و اجازه ورود دریافت نکنند. او می‌افزاید: «ما ناچار شدیم به خانه برگردیم، برقع بپوشیم و سپس دوباره برای انجام وظایف به محل کار مراجعه کنیم. این وضعیت باعث تاخیر در ارایه خدمات صحی و ایجاد سردرگمی میان مراجعان شده است.» او تاکید می‌کند که تداوم چنین محدودیت‌هایی می‌تواند روند رسیده‌گی به بیماران را مختل کرده و کیفیت خدمات صحی را تحت تاثیر قرار دهد.

پیش‌تر، سازمان عفو بین‌الملل از دستور طالبان در هرات مبنی بر پوشیدن چادری یا برقع در شفاخانه‌ها ابراز نگرانی کرده بود و هشدار داده بود که این اقدام می‌تواند «دسترسی زنان به مراقبت‌های صحی را به‌شدت محدود کند.» به گفته این سازمان، طالبان زندهگی زنان و دختران در افغانستان را غیرقابل تحمل کرده‌اند.

همچنین سازمان داکتران بدون مرز اعلام کرده بود که طالبان روز پنجم نوامبر به بیماران زن، همراهان و کارکنان زن دستور دادند که برای ورود به مراکز صحی عمومی در شهر هرات چادری بپوشند.

این نگرانی‌ها در حال مطرح می‌شود که پیش از این، سازمان جهانی صحت هشدار داده بود که تا پایان سال جاری میلادی، 10 درصد از جمعیت افغانستان از خدمات صحی محروم خواهند شد.