بسیاری از مردم افغانستان به آب سالم و امکانات صحی دسترسی ندارند

افغانستان در سال‌های اخیر با یکی از جدی‌ترین بحران‌های محیط زیستی و انسانی خود روبه‌رو است؛ کمبود شدید آب آشامیدنی سالم. بحرانی که خاموشانه ادامه دارد و طالبان هیچ برنامه‌ای برای مقابله با آن ندارند.

بر اساس گزارش دفتر کمک‌های بشردوستانه اتحادیه اروپا، حدود 21 میلیون نفر در افغانستان به آب آشامیدنی پاک دسترسی ندارند؛ آماری که بسیار تکان‌دهنده است و عمق بحران را نشان می‌دهد.

سال‌ها جنگ، تخریب زیرساخت‌ها، مدیریت ضعیف منابع آب و در سال‌های اخیر، تشدید خشکسالی و تغییرات اقلیمی، از عوامل اصلی مواجه شدن افغانستان با بحران کمبود آب است.

این بحران نه‌تنها زندگی روزمره مردم را مختل کرده، بلکه پیامدهای عمیق اقتصادی و صحی برای جامعه به‌ویژه کشاورزان، کودکان و زنان به همراه داشته است.

بحران آب در حالی بر زندگی مردم افغانستان تأثیرات بسیار عمیق برجای گذاشته است که این کشور با بحران شدید بشردوستانه نیز مواجه است و میلیون‌ها نفر به دلیل سیاست‌های تبعیض‌آمیز و افراطگرایانه طالبان در معرض گرسنگی قرار دارند.

اقتصاد افغانستان به‌طور سنتی به کشاورزی وابسته است و بخش بزرگی از جمعیت، به‌ویژه در مناطق روستایی، از طریق زراعت و مالداری امرار معاش می‌کنند.

کمبود آب، مستقیماً این شریان حیاتی اقتصاد را هدف قرار داده است. کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، خشک‌شدن چشمه‌ها و رودخانه‌ها و کمبود بارندگی، باعث کاهش شدید تولید محصولات زراعتی شده است.

کشاورزان افغانستان در چنین وضعیتی قادر نیستند زمین‌های خود را به‌موقع آبیاری کنند و بسیاری ناچار شده‌اند کشت‌زارهای خود را رها کنند.

این وضعیت نه‌تنها درآمد خانواده‌های کشاورزان را کاهش داده، بلکه بیکاری، فقر و ناامنی غذایی را در جوامع محلی تشدید کرده است.

علاوه بر این، افزایش هزینه دسترسی به آب، مانند حفر چاه‌های عمیق یا خرید آب، فشار مضاعفی بر خانواده‌های فقیر وارد کرده است.

همچنین در برخی مناطق افغانستان ، رقابت بر سر منابع محدود آب به تنش‌های محلی و حتی منازعات اجتماعی منجر شده است؛ تنش‌های طالبان نه تنها آن را حل نمی‌کنند، بلکه به آن به عنوان یک منبع درآمد و دریافت رشوه‌های هنفگت می‌بینند.

کمبود آب همچنین باعث مهاجرت اجباری از روستاها به شهرها یا به خارج از افغانستان شده است.

این امر ساختار اجتماعی و اقتصادی افغانستان را بیش از پیش تضعیف می‌کند و باعث می‌شود که بسیاری از مناطق روستایی، خالی از سکنه شود.

کمبود آب آشامیدنی سالم، مستقیماً سلامت عمومی، از جمله سلامت زنان و کودکان را تهدید می‌کند.

زمانی که مردم به آب پاک دسترسی ندارند، ناچار به استفاده از منابع آلوده می‌شوند؛ موضوعی که باعث گسترش بیماری‌های واگیردار مانند اسهالات، وبا، تیفوئید و عفونت‌های ویروسی می‌شود.

کودکان در این میان آسیب‌پذیرترین قشر هستند. بر اساس آمار سازمان جهانی صحت، اسهالات ناشی از آب آلوده یکی از عوامل اصلی سوءتغذیه و مرگ‌ومیر کودکان در افغانستان به‌شمار می‌رود.

زنان نیز به‌طور نامتناسب از این بحران آسیب می‌بینند. در بسیاری از مناطق، مسئولیت تأمین آب خانواده بر دوش زنان و دختران است. طی‌کردن مسیرهای طولانی برای آوردن آب، نه‌تنها آنان را در معرض خطرات جسمی و امنیتی قرار می‌دهد، بلکه زمان و انرژی‌شان را از آموزش، کار و مراقبت از خانواده می‌گیرد.

افزون بر این، کمبود آب بهداشت فردی و محیطی را مختل کرده و خطر گسترش عفونت‌ها، به‌ویژه در دوران بارداری و پس از زایمان، را افزایش می‌دهد.

بنابراین، بحران کمبود آب در افغانستان، صرفاً یک مشکل محیط‌زیستی نیست، بلکه بحرانی چندبعدی با پیامدهای عمیق اقتصادی و صحی است. اقداماتی مانند نصب چاه و پمپ‌دستی با حمایت نهادهایی چون اتحادیه اروپا و مؤسسه «همبستگی بین‌المللی» می‌تواند بخشی از مشکل را کاهش دهد، اما حل پایدار این بحران نیازمند سرمایه‌گذاری بلندمدت در مدیریت منابع آب، بازسازی زیرساخت‌ها و توجه جدی به تأثیرات تغییرات اقلیمی است.

بدون چنین رویکردی، کمبود آب همچنان به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها برای زندگی، سلامت و اقتصاد مردم افغانستان باقی خواهد ماند.

متاسفانه در حال حاضر حکومت طالبان در افغانستان هیچ برنامه‌ای برای مهار بحران کمبود آب و دسترسی پایدار مردم این کشور به آب آشامیدنی سالم ندارد و با توجه به این مسئله، به نظر می‌رسد که این بحران در سال‌های آینده همچنان ادامه داشته باشد و عمیق‌تر و ویرانگرتر شود.