به مناسبت سالروز شهادت حضرت رقیه سلام الله علیها

<p style="text-align: justify;">ضمن تسلیت ایام سوگواری سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام و فرارسیدن سالروز شهادت دختر خردسال آن امام مظلوم؛ در این مطلب به اختصار به بررسی منابعی که بر وجود حضرت رقیه تاکید کرده و یا او را در زمره فرزندان امام حسین(ع) نیاورده اند، می پردازیم.<br /> شواهد و مدارک قابل اعتمادی در دست می‌باشد که وجود دختری سه یا چهار ساله را برای امام حسین ـ علیه السّلام ـ ثابت می‌کند که در خرابه شام وفات یافته است ولی در مورد نام ایشان نمی‌توان نظر قطعی داد.<br /> گر چه برخی منابع معتبر مثل شیخ مفید ـ رحمة الله علیه ـ در کتاب الارشاد و مرحوم طبرسی در اعلام الوری[1] تعداد فرزندان امام حسین ـ علیه السّلام ـ را شش فرزند ذکر می‌کنند که 4 پسر و 2 دختر به نام‌های سکینه و فاطمه ـ سلام الله علیها ـ هستند. و شرح زندگانی این دو دختر در کتب تاریخی موجود می‌باشد، امّا در مقابل، برخی نویسندگان دیگر تعداد فرزندان حضرت را 9یا 10 نفر ذکر می‌کنند که 6 پسر و 3 دختر یا 4 دختر به نام‌های سکینه و فاطمه و زینب می‌باشند که این نویسندگان عبارتند از:<br /> 1. ابوالفتح اربلی در کشف الغمه، تعداد فرزندان حضرت را ده نفر می‌نویسد که چهار تن ایشان دختر به نام‌های سکینه و فاطمه و زینب می‌باشند البته از دختر چهارم نامی ذکر نکرده است.[2]<br /> 2. صاحب مناقب در بیان فرزندان امام حسین ـ علیه السّلام ـ نام 9 فرزند را بیان می‌کند که سه دختر به نام‌های سکینه و فاطمه و زینب می‌باشد و شش پسر.<br /> 3. صاحب شرح احقاق الحق به نقل از کتاب احسن القصص، علی فکری قاهری و او به نقل از مناقب آل رسول محمد بن ابی طلحه فرزندان حضرت را 9 تن بیان می‌کند که شش پسر و سه دختر به نام‌های سکینه و فاطمه و زینب هستند.[3]<br /> با توجّه به اینکه شرح حال فاطمه و سکینه ـ سلام الله علیها ـ از تاریخ معلوم است و چندین سال بعد از واقعة عاشورا زنده بوده‌اند ولی در مورد زینب دختر امام حسین ـ علیه السّلام ـ شرح حالی در دست نیست و محتمل است همان دختر خردسال امام ـ علیه السّلام ـ باشد که در دمشق مدفون است و به نام رقیه ـ سلام الله علیها ـ مشهور شده است و نمی‌توان وجود چنین دختری را برای امام حسین ـ علیه السّلام ـ انکار کرد همچنان که آیت الله العظمی مرعشی نجفی می‌فرماید:<br /> ولو مدارک معتبر از وجود چنین دختری ساکت است و لکن با وجود این شهرت نمی‌توان انکار کرد.[4]<br /> علاوه بر این برخی نویسندگان موثّق، شرح حال دختر خردسالی را برای امام حسین ـ علیه السّلام ـ نگاشته‌اند که در خرابة شام از دنیا رفته است که ذیلاً به آنها اشاره می‌شود:<br /> 1. طبری در کامل بهایی می‌نویسد: دخترکی بود چهار ساله شبی از خواب بیدار شد و گفت: پدر من حسین ـ علیه السّلام ـ کجاست؟ این ساعت او را به خواب دیدم، سخت پریشان زنان و کودکان در گریه افتادند و فغان از ایشان برخواست. یزید خفته بود از خواب بیدار شد و حال تفحص کرد، خبر بردند که حال چنین است... دستور داد سر پدر بیاوردند و در کنار آن دختر چهار ساله نهادند. پرسید: این چیست؟ (مأمور) گفت: سر پدر توست، آن دختر بترسید و فریاد برآورد و رنجور شد و در آن چند روز جان به حق تسلیم کرد.[5]<br /> 2. صاحب مجمع البحرین در کتاب منتخب به نحو مفصّل و مبسوط نقل می‌کند:<br /> اِنَّه کان لِمولانا الحسین بنتاًَ عمرها ثلاث سنوات ... یا اباه من ذالذی خضبک بدمائک یا ابتاه من ذالذی قطع وریدک یا ابتاه من ذالذی ایتمنی علی صغر سنی یا ابتاه من بقی بعدک نرجوه ...[6]<br /> همان طوری که از متن معلوم می‌شود مرحوم طریحی از کامل بهایی نقل نمی‌کند چون متن کامل بهایی خیلی خلاصه است و آن دختر را چهار ساله ذکر می‌کند ولی متن مرحوم طریحی مفصل است و سن آن دختر را سه ساله ذکر کرده است و در مورد شخصیّت طریحی مرحوم شیخ عباس قمی می‌نویسد: العالم الفاضل المحدث الورع الزاهد العابد الفقیه الشاعر الجلیل.[7]<br /> 3. محمد مهدی مازندرانی در معالی السبطین به نقل از خمراوی می‌نویسد:<br /> ... و بنته الاخری رقیه و قال الخمراوی فی کتاب النفحات و کانت للحسین بنتٌ تسمّی رقیه و امها شاه زنان بنت کسری خرجت مع ابیها الحسین من المدینة حین خرج و کان لها من العمر خمس سنین و قیل سبع سنین حتی جائت معه الی کربلا ... و اما رقیه فقد توفیت بالشام.[8]<br /> ( ما به علت رعایت اختصار از ترجمة این متون صرف نظر نمودیم.)<br /> محقق ارجمند آقای فاطمی‌نیا نیز بر اساس تحقیقاتش وجود این دختر را برای امام حسین ـ علیه السّلام ـ ثابت می‌داند.[9]<br /> و صاحب معالی السبطین جریانی را دربارة تعمیر مرقد حضرت رقیه در دمشق نقل می‌کند که در چند کتب دیگر هم نقل شده و جناب فاطمی نیا هم بر صحّت این جریان تأکید دارند که سیدی به نام سید ابراهیم دمشقی حدود سال 1280، قبر شریف را جهت تعمیر می‌شکافد و جنازة دختر خردسالی را درمی‌آورد و مدت سه روز نگه می‌دارد . صاحب معالی می‌نویسد بعد از بازکردن قبر، سید ابراهیم می‌بیند  جنازة دختری است خردسال کمتر از سن بلوغ که بدنش از کثرت ضربات مجروح است.[10]<br /> با توجّه به مدارک و شواهد گذشته و شهرتی که قبر حضرت رقیه ـ سلام الله علیها ـ در دمشق دارد و احتمال اینکه مدارک و سند‌های معتبر این جریان به علل گوناگونی از بین رفته است یا اصلاً نقل نشده است. فلذا وجود چنین دختری برای امام حسین ـ علیه السّلام ـ ثابت است و ردّ کردن آن صحیح نمی‌باشد.<br /> به خاطر جلالت شأنی که بعضی از این مؤلفان داشته‌اند یا اینکه منابعی در دست آنها بوده که در دست ما نیست چون خیلی از کتب و منابع روایی و حدیثی و تاریخی ما که در دسترس برخی علمای گذشته بوده الآن در دسترس نیست و احتمال اینکه همة آنها افواهی نقل کرده‌اند هم بعید است . پس وجود دختری خردسال برای امام حسین که در شام وفات یافته  غیر قابل انکار است. والله العالم.</p> <hr /> <p>[1] . الارشاد، شیخ مفید، ج2، باب پنجم، ص 137. و اعلام الوری طبرسی، ج1، ص 477، چاپ اول، قم، 1417، نشر آل البیت.<br /> [2] . کشف الغمه ابوالفتح اربلی، چاپ دوم، دار الاضواء، بیروت، سال 1405، انتشارات دار الاضواء، ج2، ص 248.<br /> [3] . آیت الله مرعشی نجفی، شرح احقاق الحق، نشر کتابخانة آیت الله مرعشی نجفی، ج27، ص 466.<br /> [4] . محمد باقر مدرّس، شخصیت حسین ـ علیه السّلام ـ، چاپ تابش تبریز، سال 5/3/2536، ص 614.<br /> [5] . عماد الدین طبری، کامل بهایی، چاپ مرتضویه، 2جلدی، ج2، ص 179.<br /> [6] . منتخب فخر الدین طریحی، چاپ امیر، 1362، انتشارات رضی، قم، ج1، ص 141، متوفی 1085.<br /> [7] . الکنی و الالقاب، ج2، ص 448، شیخ عباس قمی.<br /> [8] . معالی السبطین، محمد مهدی مازندرانی، چاپ افست مصباحی، تبریز، ج2، ص 127 و 128.<br /> [9] . کتاب روضه‌های فاطمی نیا، محمد رضی؟ چاپ ششم ، ثامن الحجج، ص 209.<br /> [10] . معالی السبطین، ج2، ص 101 و 102، همان.</p> <p> </p>