به مناسبت سالروز ولادت امام زین العابدین علیه السلام
<p style="text-align: justify;">ادوار زندگانی حضرت علی بن الحسین السجاد علیه السّلام میتوان به دو دوره تقسیم نمود.<br />
1. زندگی آن حضرت تا واقعه کربلا یعنی از سال 38 هجری تا سال 61 هجری.<br />
2. از سال 61 تا سال 95 هجری که دوران امامت آن حضرت بوده.<br />
دوره دوم که دارای مسئولیت زعامت و امامت بود و بزرگترین مصیبتها را با چشم خود مشاهده کرد، این قسمت از زندگی حساسترین دوره حیات امام زین العابدین ـ علیه السّلام ـ که وظیفه خطیر امام ـ علیه السّلام ـ در این دوران، حفظ آثار حادثهی کربلا و انتشار اهداف بزرگ این قیام، و صیانت از سیره و سنت رسول خدا و جوهرهی دین مبین بود.</p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: rgb(0, 51, 0);"><strong>1. تولد حضرت امام زین العابدین:</strong></span><br />
آنگونه که مشهور است ولادت ابوالائمه حضرت علی بن الحسین ـ علیه السّلام ـ از دامان پاک شهربانو در سال 38 هجری دو سال قبل از شهادت جدش امیرمؤمنان ـ علیه السّلام ـ « در کوفه» رخ داد».[1]<br />
در تاریخ تولد امام سجاد ـ علیه السّلام ـ اقوال مختلفی نقل شده که به برخی از آنها اشاره میشود:<br />
1. تولد او در پنجم شعبان سال 38 هجری: طبق نقل اربلی در کشف الغمه (قول مشهور).<br />
2. هشتم شعبان سال 38 هجری : بحارالانوار به نقل از ذخیره.<br />
3. نهم شعبان : بنابر به نقل روضة الواعظین.<br />
4. هشتم ربیع الاول: جنات الخلود.<br />
5. پانزدهم جمادی الاول: علامه حلّی در تذکرة.<br />
6. نیمه ماه جمادی الثانی: طبرسی در اعلام الوری.</p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: rgb(0, 51, 0);"><strong>2. کودکی امام سجاد ـ علیه السّلام ـ :</strong></span><br />
امام سجاد ـ علیه السّلام ـ ثمرة درختی است که در زمین پاک طیب و طاهر نشو و نما یافته. در آغوش ولایت و امامت رشد کرده از پستان نبوت شیر نوشیده و از چشمه سار ولایت سیراب گشته است.<br />
حوادث کودکی امام سجاد ـ علیه السّلام ـ در تاریخ بسیار کم نقل شده است که میتوان به چند مورد اشاره کرد:<br />
الف) از دست دادن مادر در همان ابتدای تولد که مسعودی در اثبات الوصیه مینویسد: «شهربانو در تولد امام زین العابدین اولین حمل او در حال نفاس در گذشت»[2]<br />
ب) سفارش امیرالمؤمینن علی ـ علیه السّلام ـ به امام سجاد در زمان کودکی نسبت به ودایع امامت.<br />
« وقتیکه امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ توسط ابن ملجم ضربت خورد حضرت با آن حال مواریث انبیاء را در حضور همه فرزندان خود به امام حسن ـ علیه السّلام ـ داد و فرمود او به حسین بدهد و در این موقع علی بن الحسین سجاد سه ساله بود که حضرت امیر دست سید سجاد را گرفت و فرمود: پیغمبر خدا وصیت فرمود که تو ودایع، امامت را پس از خود به فرزندت محمد باقر بدهی و از طرف من او را سلام برسانی.[3]<br />
«سیدالشهداء در حین حرکت به کربلا مواریث انبیاء را به امسلمه به امانت سپرد، فرمود پس از من این ودایع را به فرزندم علی زین العابدین بسیار و امسلمه هم چنین کرد»[4].<br />
ج) «زندگی کردن امام سجاد ـ علیه السّلام ـ به مدت 2 سال با جدّش امیرالمؤمنین علی ـ علیه السّلام ـ»[5]<br />
د) عبادت و سجده زیاد از همان ابتدای کودکی.<br />
هـ.) درک دوران امامت سه امام معصوم و تربیت در کنار آنها.</p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: rgb(0, 51, 0);"><strong>3. نوجوانی امام سجاد ـ علیه السّلام ـ :</strong></span><br />
الف. افتخار همزیستی با عموی بزرگوارش امام حسن مجتبی ـ علیه السّلام ـ به مدت 12 سال و اشتغال به کسب علم از امام مجتبی ـ علیه السّلام ـ و پدر بزرگوارش امام حسین ـ علیه السّلام ـ در این دوران «علی ـ علیه السّلام ـ هنوز سنش به ده سال نرسیده بود که با برادران و عموزادههای خود به مسجد رسول خدا روانه گردیده و به استماع قرآن و اخبار و علم پرداخت. در مجلس پدر بزرگوارش حسین ـ علیه السّلام ـ و مجالس یاران و تابعین رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ حضور مییافت و به نقل حدیث و آموختن اخبار مبادرت مینمود و ضمناً از عموی خود امام حسن ـ علیه السّلام ـ استفاده و در نزد او تلمذ میکرد.<br />
کمکم علی بر آن شد که معلومات و محفوظات خود را در مجالس و محافل تابعین حضرت رسول ـ صلّی الله علیه و آله ـ مطرح ساخته و به اصلاح آنها بپردازد و نظریات ایشان را معلوم سازد.<br />
هنگامیکه به تلاوت آیات قرآن میپرداخت، حالت اضطرار و هیجان عجیبی در او پیدا میشد، زیرا به اسرار قرآن به خوبی واقف بود و دستورات و موارد کلمات و تأدیه آنان را خوب میدانست گوئی سینهی او لوح محفوظی از قرآن است.<br />
ب. از دست دادن عموی گرامیش امام حسن ـ علیه السّلام ـ در این دوران.<br />
ج. شاهد مخالفت پدرش امام حسین ـ علیه السّلام ـ با حکومت یزید و پایداری و عدم بیعت آن حضرت در برابر زورگوییهای حکومت وقت.<br />
د. خبر دادن از وفات مادرش در این دوران از زندگی.<br />
سرانجام علی ـ علیه السّلام ـ راز درونی خویش را بر ملا ساخت و گفت میداند که مادرش هنگام وضع حمل دنیا را بدرود گفته است و بانوئی که وی را مواظبت و نگهداری میکند یکی از کنیزان میباشد. علی ـ علیه السّلام ـ از عطوفت و مهربانی او به شگفت آمد زیرا دانست، با اینکه فرزند حقیقی او نیست بیش از حد معمول از او پرستاری میکند از این رو به حال او دقت کرده و سخت متوجه او گردید و حقشناسی کرد.<br />
علی ـ علیه السّلام ـ پیش خود احساس کرد که باید نسبت به کنیزان دینی بر گردن داشته باشد که هرگاه موفق شود آن را ادا کند.</p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: rgb(0, 51, 0);"><strong>احترام به نامادری:</strong></span><br />
امام سجاد ـ علیه السّلام ـ مادرش را به هنگامی که نوزادی بیش نبود از دست داد: از این رو، بانویی پرستاری آن حضرت را برعهده گرفت و به عنوان نامادری در حفظ آن حضرت کوشید، امام سجاد ـ علیه السّلام ـ وقتی که بزرگ شد، با نامادریاش در یک کاسه غذا نمیخورد. شخصی از آن حضرت پرسید:<br />
«با اینکه شما مادرت (نا مادریت ) را دوست داری، چرا در یک کاسه با او غذا نمیخوری؟».<br />
آن حضرت در پاسخ فرمود: «من دوست ندارم که دستم به لقمهای سبقت گیرد که چشم مادرم به آن سبقت گرفته است، آن گاه نسبت به مادرم جفاکار گردم».[6]<br />
به راستی وقتی آن حضرت به نامادری این گونه احترام میگذاشت مقام مقدّس مادر چقدر ارج و ارزش در پیش او دارد.</p>
<hr />
<p style="text-align: justify;">[1] . شیخ مفید، الارشاد: چاپ کنگره شیخ مفید، قم. 1413ق، ج 2، ص 137.<br />
[2] . مسعودی، اثبات الوصیة، چاپ نجف، بیتا ص 143.<br />
[3] . سلیم بن قیس هلالی، کتاب سلیم، انتشارات الهادی قم: 1415ق، ص 924، حدیث 69.<br />
[4] . تقة الاسلام کلینی، الکافی، داراکتب الاسلامیه تهران، 1365ش، ج 1، ص 304.<br />
[5] . شیخ مفید، الارشاد، پیشین، 1413 ق، ج 2، ص 137.<br />
[6] . محمد باقر مجلسی، بحارالانوار مؤسسه الوفاء بیروت، 1404ق، ج 46، ص 93.</p>
<p style="text-align: justify;"> </p>