رفتار هشام بن عبدالملک مروان با امام باقر(ع) وشهادت آن حضرت

آنچه تاریخ گواهی می دهد آن این که زندگانی امام باقر ـ علیه السلام ـ در عصر اموی و معاصر با پنج خلیفه نامشروع  بنی امیه بود. و هنگام شهادت  ـ علیه السلام ـ هشام بن عبد الملک به سال (105 ـ 125 هـ .) حاکم بوده، سختگیری ها و دشمنی های بنی امیه با امام باقر ـ علیه السلام ـ تا اندازه ای نحوه شهادت این امام بزرگوار را برای ما روشن می کند. هشام بن عبدالملک فردی بخیل، خشن، جسور، ستمگر، بی رحم بود.[1] و از آن جا که امام باقر ـ علیه السلام ـ از جایگاه  اجتماعی بی مانند برخوردار بود، هشام از این وجهه ی امام ناخشنود بود و سعی در بدنامی امام باقر ـ علیه السلام ـ داشت، چندین بار تصمیم گرفت که هر یار به ضرر حکومت بنی امیه و شخص هشام تمام شد. وقتی دستور آمدن امام باقر ـ علیه السلام ـ را به شام صادر کرد، طی سه روز اجازه ملاقات به امام ـ علیه السلام ـ را نداد و بعد از این سه روز مناظراتی با علما ادیان ترتیب داد به گمان خود امام درمقابل دانشمندان درباری کم بیاورد ونتواند پاسخگوی سئوالات  آنان باشد ؛ اما نتیجه ای که از آن گرفت برعکس بود چون با برجستگی امام چهره خلافت بنی امیه در نزد همگان بد نام تر شد، و بر محبوبیت امام باقر ـ علیه السلام ـ در بین مردم افزوده شد.[2]
از اینرو همواره رفتار هشام بن عبدالملک و کارگزاران او با امام باقر(ع) وعلویان واهل بیت تحقیر آمیز واز روی حسادت وحقد بود ؛ جایگاه ومنزلت معنوی وعلمی امام در مدینه بر کسی پوشیده نبود ؛ فعالیت حضرت نیز پنهان نبود ؛ اگرچه مراقبت لازم وگماشتن خبر چین وجاسوس در اطراف منزل امام وفرستادن جاسوس در لباس شاگرد از مسائل امنیتی هیئت حاکمه بود ؛  تحت نظر داشتن امام از اقدامات آنان بود برای کنترل تحرکات امام وپیروانش  ؛با این همه احضار امام به شام وتحقیر حضرت ونگهداشتن پشت درهای بسته نیز جبران احساس حقارتی بود که دستگاه حاکمه از هیبت امامت احساس کرده بود ؛ دراین سفر فرزند بزرگوار امام باقر(ع) امام صادق نیز با حضرت همراه وشاهد این رفتارها بود؛
کینه ای که هشام از امام در گفتگویی که در حج داشتند با کینه ای که دراین سفر از رفتار وبرجستگی علمی در دل خود جمع شد تا تنها به کشتن امام متمرکز شود ؛  از اینرو اقوالی در شهادت امام محمد باقر ـ علیه السلام ـ : هشام بن عبدالملک همواره مترصد بود که همانند معاویه واسلاف خود ، امام باقر(ع) که بعنوان رقیب خود تصور می کرد وپایه های حاکمیت خود را از جانب امام لرزان می دید ؛ به هر نحوی به کنار بزند ؛ ازاینرو تصمیم گرفت ولو به نحوغیر مستقیم برای از میان برداشتن امام نقشه بکشد.

دراین باره دیدگاههای مطرح است که نقشه او چگونه عملی گردید
1. شهادت محمد باقر ـ علیه السلام ـ در ایام خلافت هشام بن عبدالملک بود و گفته شده ابراهیم بن ولید بن عبدالملک بن مروان، امام باقر ـ علیه السلام ـ را به زهر شهید کرده وشاید به امر هشام بوده[3]
2. آنچه ابن شهر آشوب نقل کرده، شهادت امام باقر ـ علیه السلام ـ بدست ابراهیم بن الولید بود که بواسطه زهر، امام را مسموم کرده است.[4] همین قول را نیز علامه مجلسی نقل فرموده.[5]
3. بعضی فقط شهادت امام باقر ـ علیه السلام ـ را بدست بنی امیه نقل کرده اند که امام را مسموم نموده اند. همانطور که پدر بزرگوارشان امام سجاد ـ علیه السلام ـ را مسموم نموده اند.[6]
بحرانی نیز ضمن نقل شهادت امام توسط بنی امیه، نسبت شهادت را به فرد دیگری از مأموران نسبت می دهد.[7] بنابراین شهادت امام براثر سمی که حاکمیت به راهنمایی اطبای پیرامون خود تهیه می کردند قطعی است؛

پی‌نوشت‌ها:
[1]. ابن واضح، تاریخ یعقوبی، نجف منشورات المکتبه الحیدریه، ج 3، ص 70.
[2]. پیشوایی، مهدی،سیره پیشوایان، نشر موسسه امام صادق ـ علیه السلام ـ ، چاپ 14، سال 1381، قم/ مسعودی، مروج الذهب، بیروت، ج3، ص 205».
[3]. قمی، شیخ عباس، منتهی الامال، ج2، نشر هجرت، سال 75، قم.
[4]. شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، جلد 4، انتشارات علامه، قم.
[5]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 46، نشر وفاء بیروت.
[6]. مومن شبلنجی، حسین، نور الابصار فی مناقب آل النبی المختار، ج2، نشر ذوی القربی، چاپ اول، 84، قم.
[7]. بحرانی، محمد بن احمد، وفاه امام محمد باقر ـ علیه السلام ـ نشر مکتب حیدریه، نجف، ص 51».