تشکیل ارتش شمال، سناریوی جدید آمریکا برای تجزیه سوریه

طرح جدید آمریکا در تشکیل «نیروی محافظت مرزی» در شمال سوریه را می‌توان توطئه‌ای جدید از سوی واشنگتن برای تجزیه کشور سوریه ارزیابی کرد که هدف آن حفظ چند پارچه‌گی حاکمیت در سوریه و در نهایت تجزیه این کشور در بلندمدت می‌باشد.
  از زمان شروع بحران سوریه در سال 2011 دولت آمریکا طی چندین مرحله تاکتیک‌های متفاوتی را در پیش گرفته است. در ابتدا، واشنگتن به مدیریت باراک اوباما سیاست حمایت از نیروهای موسوم به ارتش آزاد سوریه را در پیش گرفت اما با بروز اختلافات میان آنها، در نتیجه واشنگتن با تغییر سیاست خود در پی پیدا کردن متحد یا یک نیروی سیاسی جدید در عرصه معادلات سوریه بر آمد. در وضعیت جدید، پس از مقاومت کردها در برابر نیروهای داعش در اواخر سال 2013 و اوایل سال 2014، آمریکایی‌ها متوجه نیرویی جدید برای همکاری و اتحاد شدند و آن هم حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) شاخه سوری حزب پ‌ک‌ک بود. در همین راستا، آمریکایی‌ها در قالب ائتلاف ضد داعش بعد از سال 2014 حمایت از کردهای سوریه را در پیش گرفتند. اما آن‌ها برای مشروعیت دادن به حمایت خود از کردها و کاستن از تهدیدات موجود پیرامون مناسبات با کردهای سوریه، در 15 مارس 2015 نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) را ایجاد کردند.
در ادامه روند آمریکایی‌ها با حمایت از این نیروها که متشکل از اعراب و کردها بودند، موفق شدند رقه پایتخت داعش و بخش‌هایی از مناطق حیاتی را در استان دیرالزور سوریه،  به کنترل خود در آوردند. با این وجود، در شرایط جدید آمریکایی‌ها با دو مساله جدی مواجه شدند. یکی اینکه در شرایط بعد از پایان داعش که بسیاری از مناطق عرب‌نشین در اختیار کردهای سوریه قرار دارد، این موضوع مطرح شده است که در آینده نزدیک اعراب با کردها دچار مشکلات بنیادین شده و حاضر به پذیرش زیست تحت استیلای نیروهای کرد نخواهند شد. دیگر اینکه ترکیه به شدت از تداوم قدرت‌گیری و رسمیت پیدا کردن فدرالیسم خود اعلامی، کردهای سوریه واهمه دارد و بارها از آمریکا خواسته که حمایت‌های خود را از آن‌ها قطع کند.
در نتیجه این دو مساله آمریکایی‌ها می‌بایست برای وضعیت جدید راه‌حلی جدید اتخاذ می‌کردند تا مشروعیت لازم را برای اداره این مناطق تحت حکومت کردهای سوریه ایجاد کنند. بر همین مبنا، شاهد هستیم که در روزهای گذشته آمریکایی‌ها طرح ایجاد یک نیروی 30 هزار نفری در شمال سوریه را داده اند. بر اساس اعلام ائتلاف ضد داعش در روزهای گذشته، نیرویی از شبه‌نظامیان کرد و عرب بالغ بر 30 هزار نفر در سوریه تشکیل خواهد شد. بر این اساس که نیروهای جدید در مرز با ترکیه در شمال، مرز با عراق در جنوب شرقی و در امتداد دره رود فرات در سوریه مستقر خواهند شد. همچنین، بر اساس اعلام ائتلاف ضد داعش، آموزش بخشی از این نیروها آغاز شده و به مرزهای مناطقی که تحت کنترل «نیروهای دموکراتیک سوریه» قرار دارد، اعزام می‌شوند. علاوه بر این، «اداره امور عمومی» ائتلاف بین المللی ضدداعش به رهبری آمریکا در ایمیلی به رویترز جزئیات تشکیل این نیروها را تایید کرد. نیمی از اعضای نیروی امنیت مرزی را شبه نظامیان «نیروهای دموکراتیک سوریه» تشکیل می‌دهند و عضوگیری برای تکمیل اعضا در حال انجام است.
طرح جدید آمریکایی‌ها را می‌توان توطئه‌ای جدید از سوی واشنگتن برای تجزیه کشور سوریه ارزیابی کرد که هدف آن حفظ چند پارچه‌گی حاکمیت در سوریه و در نهایت تجزیه این کشور در بلندمدت می‌باشد. با تمام این تفاسیر، اکنون این مساله مطرح می‌شود که تا چه اندازه آمریکا در رسیدن به اهداف خود در اجرایی کردن این طرح که مبنای آن بر تجزیه سوریه در بلندمدت است، امکان موفقیت دارد؟ برای بررسی این پرسش در ابتدا ضروری است واکنش کشورهای مهم حاضر در عرصه معادلات میدانی سوریه بررسی شوند و سپس احتمال موفقیت سناریوی آمریکا را مورد تحلیل قرار داد.

 واکنش‌ها به طرح ایالات متحده آمریکا
مهم‌ترین کشوری که نسبت به طرح آمریکا، واکنش نشان داد دولت ترکیه بود. در واقع، روند طرح نشان می‌دهد که هدف اصلی آمریکا از ایجاد این نیروی جدید، ممانعت از حمله ترکیه به سوریه است. بر همین اساس شاهد واکنش شدید مقام‌های سیاسی و دولت ترکیه نسبت به این طرح بودیم. در ابتدا دولت ترکیه کاردار آمریکا را در آنکارا احضار کرد و سپس در جدی‌ترین واکنش‌ «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهوری ترکیه  در 16 ژانویه 2018 (25 دی 1396) به تحرکات اخیر آمریکا در استقرار نیروهای امنیتی کرد در مرزهای سوریه اعلام کرد این اقدام را در نطفه خفه خواهد کرد. وی همچنین گفت که آمریکا باید درباره موضع خود در قبال گروه‌های تروریستی کرد، شفاف‌سازی کند. همچنین اردوغان گفت: نیروهای مسلح ترکیه مساله عفرین و منبج را در اسرع وقت حل خواهند کرد. آمادگی‌های ما نهایی شده و عملیات در هر لحظه ممکن است آغاز شود. متعاقب ایراد این اظهارات از سوی رئیس‌جمهوری ترکیه،  وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) با صدور بیانیه‌ای در 16 ژاونیه 2018، خواستار کاهش تنش‌ها در مرزهای سوریه و ترکیه شد. وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) تصریح کرد، ائتلاف بین‌المللی ضد داعش به رهبری آمریکا عملیات نظامی را در منطقه عفرین سوریه که تحت کنترل ائتلاف نیروهای سوریه دموکراتیک در حومه حلب در شمال سوریه است، آغاز نمی‌کند. این وزارتخانه تاکید کرد، آمریکا به جد با هم‌پیمانان خود در ائتلاف ناتو از جمله ترکیه همکاری می‌کند. پنتاگون در عین حال درباره حمایتش از یگان‌های مدافع خلق کرد به عنوان پیکره اصلی نیروهای سوریه دموکراتیک گفت: آنها شریک ما هستند و ما در راستای عملیات نظامی علیه داعش در سوریه بی‌نیاز از آنها نیستیم. این بیانیه وزارت دفاع آمریکا نشان می‌دهد که واشنگتن به شدت از مواضع ترکیه نگران است و می‌داند که در صورت حمله آنکارا به عفرین این کشور نمی‌تواند موضعی جدی اتخاذ کند.
علاوه بر آنکارا، دولت روسیه نیز نسبت به طرح جدید آمریکا واکنش نشان داد. در همین ارتباط، وزیر امور خارجه روسیه در کنفرانس مطبوعاتی با رسانه‌های این کشور در مسکو در 15 ژتونیه 2018 تاکید کرد: ما این نگرانی را داریم که آمریکا مشغول پیگیری سیاست چند تکه کردن سوریه است در حالی که در قطعنامه‌های سازمان ملل از این بابت هیچ چیز وجود ندارد بنابراین ما می‌خواهیم یک شفاف سازی صورت بگیرد. همچنین لاوروف، درباره کردهای سوریه گفت: کردها بخشی از ملت سوریه هستند و منافعشان باید مورد احترام قرار گیرد. این منافع باید در نشست سوچی نیز در نظر گرفته شود. این یک مشکل است که ما با همپوشانی منافع و افراد ذی‌نفع روبرو هستیم و تمام تلاش ما ایجاد هماهنگی و در نظر گرفتن منافع تمامی طرف‌ها در سوریه و حتی بازیگران خارجی است که می‌توانند در اوضاع سوریه مداخله کنند و کسانی که می‌خواهند منافعشان در منطقه محفوظ بماند.
علاوه بر لاوروف،  «الکسی پوشکوف» عضو مجلس سنای روسیه، از تصمیم ائتلاف آمریکایی برای استقرار30 هزار شبه‌نظامی کُرد در مرزهای سوریه انتقاد کرد. پوشکوف در صفحه کاربری خود در توییتر نوشت: «تلاش ایالات متحده برای تشکیل آنچه که آن را «نیروهای امنیتی» تحت نظارت خود در شمال سوریه می‌نامد و شمار آن را 30 هزار شبه‌نظامی کُرد اعلام کرده است، با هدف تقسیم این کشور صورت می‌گیرد. آمریکا( رسما) می‌گوید از یکپارچگی سوریه حمایت می‌کند ولی در واقع خواهان تقسیم این کشور است».
علاوه بر واکنش‌های خارجی نشست به تصمیم واشنگتن برای تشکیل ارتش جدید در شمال سوریه، این مساله واکنش دمشق را نیز در پی داشت. بر اساس گزارش خبرگزاری رسمی سوریه (سانا)، فیصل مقداد، معاون وزیر امور خارجه سوریه در 15 ژانویه 2018 اظهار داشت: هر گونه وجود پایگاه‌های خارجی از سوی دولت سوریه قابل قبول نیست زیرا این حضور به معنای تجاوز و اشغالگری است و ما بر این اساس با این موضوع تعامل خواهیم کرد.

طرح محتوم به شکست
مجموع مخالفت‌های بین‌المللی، منطقه‌ای و داخلی سوریه نسبت به طرح آمریکا نشان می‌دهد که نقشه واشنگتن برای تجزیه سوریه، نمی‌تواند با موفقیت همراه باشد. دلیل این امر را می‌توان در دوعلت اساسی ریشه‌یابی کرد. یکی اینکه در شرایطی کنونی تمامی بازیگران و قدرت‌های حاضر در عرصه معادلات سوریه بر حفظ یکپارچه‌گی سوریه تاکید دارند. همچنین، بر خلاف سابق دیگر حکومت مرکزی سوریه  ناتوان در اداره امور نیست و این توانایی را دارد که اداره تمام کشور را مجددا در دست بگیرد. دیگر علت این امر را می‌توان اراده محکم دولت ترکیه برای مقابله با کردهای سوریه دانست. در حقیقت، آنکارا تحت هیچ شرایطی اجازه استقرار پ‌ک‌ک را در شمال سوریه به شکل رسمی نمی‌دهد. این دو علت در بلندمدت عامل‌های سلبی مهمی برای اجرایی شدن طرح آمریکا برای تجزیه سوریه خواهند بود.