سرعت استجابت دعا در شب لیلة الرغائب
سه ماه رجب، شعبان و رمضان بهترین فرصت برای استفاده از این راهکار و وارد کردن آن نیروی قوی بر نفس است. سه ماهی که فصل عبادت و بندگی را تشکیل داده و در پیشگاه الهی ارزشی فوق العاده دارد. از این سه ماه باید بهره گرفت تا اهل ثبات قدم شد. فصلی که با ماه رجب، یکی از ماه های حرام آغاز شده، تا دوری از گناه در آن اهمیتی ده چندان یابد. ماهی که باید آن را برای روزه های قضا و روزه های مستحبی غنیمت شمرد تا بتوان در پاسخ به ندای «أَینَ الرَّجَبِیّون؟» «لَبَّیک» گفت.
روزی خواهد رسید که برگ های تقویم عمرمان به پایان برسد و آن آغازی بر شروع بی انتهای ما در عالم آخرت باشد. هر روز این ما هستیم که به سوی معبود، گام بر می داریم. این سیر گاهی سفری در کمال اطاعت است که به رضایت الهی منتهی شده و یا سفری توأم با عصیان و نافرمانی، که وصال در آن چیزی جز دیدار غضب الهی نیست.[1]
ما ناگریز از این سیر و سفر هستیم و می بایست آنگونه طی طریق کنیم که آن بِه باشد. خداوند مهربان برای آنکه ما راه را گُم نکنیم؛ آیات و نشانه های گوناگونی در این مسیر قرار داده است. این نشانه ها حتی در برگ های تقویم جا گرفته تا ما در گذر روزهای عمر، مسیر عبودیت را فراموش نکنیم.
چه زود گذشت؟
بچه هیئتی ها و اهل منبر و روضه وقتی یکی دو هفته از محرم و صفر میگذرد؛ به شدت حسرت روزهای گذشته را خورده و میگویند: «چه زود گذشت.» آری به برکت مجالس حسینی از بار گناه کاسته شده و روح جلا می یابد و قدرتی برای پرواز کسب میکند. مخصوصاً اگر در آخر ماه صفر زیارت کربلا یا مشهد الرضا هم قسمتش شود؛ دیگر دو ماه نوکری رؤیایی برایش رقم خورده و لبخند رضایت حضرت را کسب کرده که برتر از هر بهشتی است[2]؛ اما حسرت از آنجاست که غفلت ها و تزلزل ها آن حال و هوا را بر باد داده و او را به عقب برگشت داده است. آیا باید از حقیقت و مسیر روشن سعادت ناامید شود؟
بازگشت به مسیر صحیح
بعد از آغاز ماه قمری با محرم الحرام و نفس الهی حضرت حسین (علیهالسلام) بهار میلاد پیامبر(صلیاللهعلیهوآله) و عزای فاطمیه میتواند انسان را به مسیر صحیح بکشاند و او را دوباره نیرویی بخشد تا از شیطان دور شود. اینگونه ایام در اصل نفخه هایی رحمانی و دعوت هایی الهی است تا بنده، راه به معبود یابد.[3] به هر ترتیب باید قوی ترین نیرو را فرد بر نفس سرکش وارد کند تا آن را رام ببیند و برای این مهم نیاز به یک مراقبت و اعمالی پیوسته تر و ماندنی تر است.
یک مثال
این همه رفت و برگشت ها از مسیر بندگی برای آن است که نفس رام نشده و هنوز گاه و بی گاه عنان به دست شیطان می افتد و برای آنکه این حالت پیش نیاید باید اهل ثبات قدم در مسیر سعادت بود. اگر یک فنر را در نظر بگیریم؛ مادامی که آن حالت فنری را داراست؛ حالت ارتجاعی نیز دارد. یعنی با وارد کردن نیرو، قدری به جلو می رود؛ ولی با پایان آن نیرو به جای اولیه باز می گردد؛ مگر آنکه آن نیرو آنقدر قوی باشد که فنر را تبدیل به تکهای مفتول کند که دیگر هیچ بازگشتی وجود نخواهد داشت. برای ایجاد این مهم در نفس، نیاز است کمی بیشتر از قبل آن را در مسیر بندگی به سختی بیاندازیم و فراموش نکنیم که نسخه بهشت قرب الهی پیچیده در تحمل سختیهاست.[4]
فصل بندگی
سه ماه رجب، شعبان و رمضان بهترین فرصت برای استفاده از این راهکار و وارد کردن آن نیروی قوی بر نفس است. سه ماهی که فصل عبادت و بندگی را تشکیل داده و در پیشگاه الهی ارزشی فوق العاده دارد. از این سه ماه باید بهره گرفت تا اهل ثبات قدم شد. فصلی که با ماه رجب، یکی از ماه های حرام آغاز شده، تا دوری از گناه در آن اهمیتی ده چندان یابد. ماهی که باید آن را برای روزه های قضا و روزه های مستحبی غنیمت شمرد تا بتوان در پاسخ به ندای «أَینَ الرَّجَبِیّون؟» «لَبَّیک» گفت.[5]
ماه شعبان نیز ماه رسول خداست و پس از آن ماه خدا و ماه روزه آغاز می شود. ماهی که اگر با آمادگی قدم در آن بگذاریم؛ سی روز عاشقی و عشق بازی با خدا را تجربه خواهیم کرد. ماهی که با پایان آن در عید فطر بهترین و بزرگترین عیدی ها و پاداش بندگیها را خواهیم گرفت و البته آن حال دیگر تبدل به مقام عاشقی خواهد شد که حال رفتنی و مقام ماندنی است.
شروعی طوفانی در لیلة الرغائب
آری ماه رجب ماه بزرگ و محترمی است که ارزش و بزرگی آن قابل وصف نیست؛ حال اگر این شرافت و بزرگی را به مقام والای شب های جمعه پیوند بزنیم؛ طوفانی از نفَس رحمانی به جریان افتاده و آثار بزرگی را پدید می آورد و چه شب جمعه ای بهتر و بالاتر از شب جمعه اول ماه رجب؛ شبی که ملائک گرد کعبه و عرش الهی جمع شده و بندگان الهی را دعا میکنند.[6]
شبی که در آن دعاها، مسیر اجابت را سریع تر میپیماید و آنقدر دعا در آن برآورده شده که به آن شب دعا میگویند. شبی که بنده می تواند تمام خواسته های ریز و درشت دنیوی و اُخروی خود را از خدا بخواهد. آری "لیلة الرغائب" را باید قدر دانست و رغبت خویش را به خدا نشان داد و از او خواست که این میل و حال را به مقام تبدیل کند. در این شب باید بهترین دعاها را داشت و چه دعایی بهتر از سلامتی و عافیت در دین و دنیا؟ چه خواستهای مهمتر از عاقبت به خیری؟
سخن پایانی
برای اطمینان از اجابت این درخواست مهم، میتوان طبق دستور العمل قرآن، از نماز و روزه کمک گرفت[7] و این دو در اعمال اولین پنجشنبه ماه رجب و اولین شب جمعه آن وارد شده است. نماز مستحبی این شب، طبق نقل نبوی عبارتست از شش نماز دو رکعتی همراه با سوره ها، اذکار و کیفیتی خاص[8]. ولی فراموش نشود که خواندن نمازهای قضا در این شب می تواند همان کمک رسانی را در اجابت دعا داشته باشد و در کنار آن از بار نمازهای قضای فرد نیز کم کند.
پینوشت:
1- رک سوره انشقاق، آیات 6 الی 10: «یَا أَیُّهَا الْإِنْسَانُ إِنَّکَ کَادِحٌ إِلَى رَبِّکَ کَدْحًا فَمُلَاقِیهِ[انشقاق/6] اى انسان حقاً که تو به سوى پروردگار خود بسختى در تلاشى و او را ملاقات خواهى کرد.»
2- «وَرِضْوَانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَرُ ذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ[توبه/72] و خشنودى خدا بزرگتر است و این همان کامیابى بزرگ است.»
3- رسول اکرم(صلیاللهعلیهوآله) فرمودند: «إِنَّ لِلَّهِ فِی أَیَّامِ دَهْرِکُمْ نَفَحَاتٍ أَلَا فَتَرَصَّدُوا لَهَا؛ همانا از طرف خداوند در روزهای عمر شما نسیمهای رحمت خاصی است؛ پس در کمین یافتن آنها باشید.»(عوالی اللئالی، ابن ابی جمهور، ج1، ص 296)
4- امام محمد باقر(علیهالسلام) فرمودند:«الْجَنَّةُ مَحْفُوفَةٌ بِالْمَکَارِهِ وَ الصَّبْرِ فَمَنْ صَبَرَ عَلَى الْمَکَارِهِ فِی الدُّنْیَا دَخَلَ الْجَنَّةَ وَ جَهَنَّمُ مَحْفُوفَةٌ بِاللَّذَّاتِ وَ الشَّهَوَاتِ فَمَنْ أَعْطَى نَفْسَهُ لَذَّتَهَا وَ شَهْوَتَهَا دَخَلَ النَّارَ؛ بهشت با سختیها و صبوری پیچیده شده است. پس کسی که بر ناملایمتیها در دنیا صبر کند داخل بهشت شده و جهنم پیچیده در لذات و شهوات است؛ پس کسی که لذتها و شهوتها را به نفسش عطا کند؛ داخل جهنم است.(الکافی، کلینی، ج2، ص90)
5- رک: فضائل الأشهر الثلاثة(فضیلتهای ماههای سه گانه)، شیخ صدوق، احادیث شماره 13، 19و...
6- رسول خدا(صلیاللهعلیهوآله) پس از ذکر فضیلت روزه در تمام سی روز ماه رجب و بیان اجازه به افراد ناتوان جهت سه روز روزه در این ماه و رسیدن به پاداش روزه کل ماه، فرمودند: «وَ لَکِنْ لَا تَغْفُلُوا عَنْ لَیْلَةِ أَوَّلِ جُمُعَةٍ مِنْهُ فَإِنَّهَا لَیْلَةٌ تُسَمِّیهَا الْمَلَائِکَةُ لَیْلَةَ الرَّغَائِبِ- وَ ذَلِکَ أَنَّهُ إِذَا مَضَى ثُلُثُ اللَّیْلِ لَا یَبْقَى مَلَکٌ فِی السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ إِلَّا وَ یَجْتَمِعُونَ فِی الْکَعْبَةِ وَ حَوَالَیْهَا وَ یَطَّلِعُ اللَّهُ عَلَیْهِمْ فَیَقُولُ لَهُمْ یَا مَلَائِکَتِی سَلُونِی مَا شِئْتُمْ فَیَقُولُونَ یَا رَبَّنَا حَاجَتُنَا إِلَیْکَ أَنْ تَغْفِرَ لِصُوَّامِ رَجَبٍ- فَیَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ فَعَلْتُ ذَلِک؛ ولی غفلت نکنید از اولین شب جمعه ماه رجب که آرا فرشتگان لیلة الرغائب نامیدهاند و این نامگذاری به سبب آن است که وقتی یک سوم این شب گذشت، همه ملائکه در کعبه و اطراف آن جمع شده و خدا به آنها نظر کرده و به آنها میفرماید: ای فرشتگان من از من چه میخواهید؟ و فرشتگان میگویند: پروردگارا حاجت ما به سوی تو این است که روزهداران رجب را بیامرزی و خداوند میفرماید: همانا اینچنین کردم.»(وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج8، ص99)
7- «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اسْتَعِینُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَةِ إِنَّ اللّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ[بقره/153] اى کسانى که ایمان آورده اید از شکیبایى و نماز یارى جویید زیرا خدا با شکیبایان است.»
8- روز پنج شنبه اول آن ماه - در صورت امکان و بلا مانع بودن - روزه گرفته شود. چون شب جمعه شد مابین نماز مغرب و عشاء دوازده رکعت نماز اقامه شود که هر دو رکعت به یک سلام ختم می شود و در هر رکعت یک مرتبه سوره حمد، سه مرتبه سوره قدر، دوازده مرتبه سوره توحید خوانده شود. و چون دوازده رکعت به اتمام رسید، هفتاد بار ذکر" االلَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ عَلَى آلِه" گفته شود. پس از آن در سجده هفتاد بار ذکر "سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُ الْمَلَائِکَةِ وَ الرُّوح" گفته شود. پس از سر برداشتن از سجده، هفتاد بار ذکر "رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیُّ الْأَعْظَم" گفته شود. دوباره به سجده رفته و هفتاد مرتبه ذکر " سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُ الْمَلَائِکَةِ وَ الرُّوح" گفته شود. در آخر و قبل از سر بر داشتن از حال سجده، باید طلب حاجت داشت.(وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج8، ص99)