از یک آدرس مذاکره کنید
احزاب سیاسی کلان آماده هستند که با طالبان مذاکره کنند اما این یک تصمیم سیاسی اشتباه است. مشروعیت دولت و صحبت از یک موضع محکم و سنگین بهتر از ذوقزدهگی و رفتن به پای میزی است که آن سوی اهداف و برنامههای ناروشن و حتا توطیهآمیز دارد. اگر از یک موضع صحبت شود نتیجه بهتری به دست آمده میتواند.
طالبان قبلاً اعلام کرده بودند که با حکومت افغانستان قصد مذاکره را ندارند چون آن را به رسمیت نمیشناسند. در عوض پیشنهاد کرده بودند که در کنار ایالات متحده با جریانهای سیاسی و قومی اصلی به گفتوگو خواهند پرداخت. اما اکنون همین احزاب سیاسی خودشان را آماده ملاقات با طالبان مینمایند. این یک حرکت سیاسی اشتباه است و امتیاز دادن به طالبان.
گروهی از احزاب سیاسی در افغانستان به درخواست طالبان برای مذاکره در اسلامآباد پاسخ مثبت دادهاند. این احزاب، هیاتی را به این منظور تشکیل خواهند داد. سخنگوی این احزاب گفته است که چون طالبان هیات مذاکره کننده دولتی را نپذیرفتهاند پس آنها برای این کار آماده میشوند.
پاکستان به طور رسمی اعلام داشته است که میزبان گفتوگوهای رسمی نمایندهگان امریکا و طالبان خواهد بود. عمران خان، نخست وزیر پاکستان، به درخواست امریکا میزبانی این مذاکرات را که به روز دوشنبه برگزار خواهد شد، به عهده خواهد داشت. در این نشست نمایندهای از حکومت افغانستان اشتراک نخواهد ورزید.
واکنش حکومت به نشست احزاب سیاسی با طالبان منفی بوده است. حکومت انجام مذاکرات صلح با گروههای مخالف را جز صلاحیتهای خود به حساب میآورد. موضع حکومت در این خصوص مورد تایید است. نشست احزاب سیاسی با طالبان زیان بیشتری در پی دارد و به دلایل چندی اشتباه است.
طالبان مشروعیت حکومت را قبول نداشته و به جای آن خود را یک دولتی در تبعید و یا در سایه به حساب میآورند؛ دولتی که زیر فشار هجوم نیروهای امریکایی از حالتی رسمی بیرون شده و به نیروی مقاومت و جهاد علیه اشغال خارجی بدل گردیده است. با این حساب، طالبان از موضع دولت مشروع افغان با نمایندهگان احزاب سیاسی مینشینند و نه یک جریان سیاسی و نظامی.
به نظر میآید که احزاب سیاسی اعتنایی به این مسألهی مهم حقوقی و سیاسی ندارند و یا اهمیتی برایشان ندارد. از این منظر، خبطی غیر قابل چشمپوشی است. هیچ گروه سیاسی نباید از کنار این موضوع به سادهگی بگذرد. ما نباید در هیچ بازیای که طالبان و پاکستان قواعد آن را ساختهاند و هدف غایی آن مشروعیتزدایی حقوقی و سیاسی از دولت افغانستان است اشتراک ورزیم. اختلافات احزاب سیاسی با ارگ یک موضوع است ولی نشستن با مخالفانی که خواهان سقوط دولتاند و هیچ مشروعیتی به آن قایل نیستند، موضوع دیگری است.
نشست احزاب سیاسی با طالبان در اسلامآباد مواضع این گروه در مورد دولت را تایید مینماید. این گروه باید درک کند در چارچوبی که تعیین کرده، مذاکره معنایی ندارد. بدبختانه، احزاب سیاسی مذکور هیچ موضعگیری روشن رسمی در ارتباط به مواضع طالبان نکردهاند. رفتن به پای مذاکره با این گروه بیآن که علیه مواضع اساسیشان موضعگیری صورت گیرد، هم نادرست است و هم امتیاز دادن به این گروه.
ما در این مقطع نیاز داریم که موضع حکومت را در برابر طالبان تقویت نماییم و اختلافات سیاسی و سلیقهای ما نباید روی این حمایت تاثیر بگذارد. شرایطی حساس است و امکان آسیب دیدن دولت در اثر تصامیم شتابزدهی امریکاییها محسوس میباشد. نیت واضح طالبان و پاکستانیها زمینهسازی برای خروج امریکا از افغانستان است. امکان دارد که پاکستانیها و طالبان وعدههای قوی به امریکا بدهند و واشنگتن به استناد به همین وعدهها، خروج خود از افغانستان را تسریع نماید.
در این نیت به هیچ وجه صلح پایدار دیده نمیشود. این خطر وجود دارد که مذاکرات صلح طالبان با امریکاییها آمادهگی برای خیز بلندتری دیگر باشد. ما در نشست ژنیو در سال 1989 میلادی نیز دیدیم که پاکستانیها و غربیها با روسها روی صلح و عدم حمایت از طرفهای درگیر توافق کردند ولی پاکستان یک لحظه نیز حمایتش را از مجاهدین قطع نکرد تا این که دولت داکتر نجیب سقوط نمود. پاکستانیها داکتر نجیب را یک ملیگرای افغان و یک دوست نزدیک به هندوستان میدید. از این رو، انگیزه قوی برای سقوط حکومت نجیب و روی کار آوردن یک دولت قابل کنترول و نزدیک به خود در کابل داشت.
به هیچ وجه قابل درک نیست که چرا طالبان با امریکاییها مینشینند ولی با حکومت کابل نه. چون توافقات صلح بدون مشارکت دولت افغانستان که 400 هزار نیروی رسمی و شبهنظامی دارد، جریانهای داخلی از موجودیت آن حمایت میکنند و بخشی از این نیروها که جز دولتاند، سابقهی طولانی نبرد با طالبان را دارند معنایی ندارد. نه نشستن با چنین دولتی به معنای ناکامی مذاکرات صلح است. اگر واقعاً طالبان خودشان را طرفدار صلح میدانند پس چرا آشکار این روند را به بن بست میکشانند.
البته، یک احتمال دیگر نیز وجود دارد که طالبان با تشکیل حکومت موقت موافقت کنند. در این صورت چنین شکلی از حکومت برای رفتن به انتخابات و رسیدن به حکومت منتخب مردم قابل قبول است.
احزاب سیاسی باید درک کنند که اگر از موضع قوی با طالبان ننشینند مذاکراتشان هدفی جز مشروعیت دادن به این گروه ندارد. ما نباید در میدان آنها بازی کنیم و به نیاتشان مشروعیت بدهیم. اصلاً احزاب سیاسی باید روشن بسازند که آنها در کدام چارچوب و بر اساس چه اصولی با این گروه وارد تعامل میشوند. طبیعی است که رأیزنی و ایجاد اعتماد میان گروههای سیاسی و نظامی درگیر امر پذیرفتهشدهای است ولی باید برای این موضوعات قبلاً تلاشهای پشت پرده صورت گیرد. گفتوگوهای رسمی باید در زیر چتر دولت مشروع انجام یابد نه در قالب نشست گروههای سیاسی و نظامیای که صاحب مشروعیت حقوقی و سیاسی در حد یک دولت نیستند. من به عنوان یک شهروند بر دولت در مذاکرات بیشتر اعتماد دارم تا احزاب سیاسی.