بی پرده با طالبان

مدتی بود که رایزنی‌های زیرپوستی با طالبان انجام می‌شد و برخی تحرکات، راهبردی عمیق و جدید برای تغییر موضع نسبت به این گروه را خبر می‌داد.

این وضعیت ادامه داشت تا اینکه داعش به کمک آمریکا به افغانستان نفوذ کرد و ایران و روسیه از این اقدام احساس خطر کردند و برای ایستادگی در برابر داعش برنامه‌های صلح در افغانستان را پیگیری کردند که در این میان ناچار شدند تا با طالبان نیز به گفت‌وگو بنشینند.

در همین راستا چندی پیش علی‌شمخانی به عنوان دبیرشورای‌عالی ایران به افغانستان آمد و بعد از آن نیز عباس عراقچی برای رایزنی‌های بیشتر در کشورمان حاضر شد که روز گذشته دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در این زمینه توضیحات جدیدی را ارائه کرد. علی شمخانی در حاشیه همایش بین المللی دفاع و امنیت در غرب آسیا در جمع خبرنگاران اظهار داشت: فهرستی که درباره خروج آمریکایی‌ها از پیمان‌های مختلف بین المللی و در شعار‌های انتخاباتی ترامپ بود، هیچ‌کدام از آن‌ها تاکنون محقق نشده است.

وی ادامه داد: ایران راهبرد مأیوس‌سازی آمریکا و عدم تسلیم را اتخاذ کرده است؛ البته ایران نیرویی در منطقه ندارد که بخواهد آن را خارج کند، بلکه فقط نیرو‌های مستشاری بودند که آن‌ها هم فقط مشاوره انجام می‌دادند، چون ملت‌های عراق، سوریه، افغانستان و یمن خودشان از کشور خود دفاع می‌کنند، پس ما هیچ نیروی نظامی در منطقه نداریم.

دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران افزود: مساله دیگری که باید به آن توجه کنیم، این است که ایران هیچ سیگنال و پیامی برای مذاکره با آمریکا نداده است؛ از این گذشته، آمریکایی‌ها هم ثابت کرده‌اند که قابل اعتماد نیستند و این را تاریخ مذاکرات تایید می‌کند اما در مقابل، این آمریکایی‌ها هستند که پیام می‌دهند و برای مذاکره اعلام آمادگی می‌کنند.

شمخانی درباره مذاکرات ایران با طالبان و دولت وحدت ملی هم گفت: ایران به دنبال کمک به دولت افغانستان برای تحقق ثبات است؛ چون طالبان به دنبال این است که بتواند با دولت به مصالحه برسد؛ بنابراین ایران نیز با نیت صلح‌طلبی و عدم سلطه‌گری می‌خواهد به دولت افغانستان کمک کند تا آن‌ها به یک فرمول برای صلح و ثبات دست یابند. وی در پاسخ به سوالی مبنی بر ائتلاف ایران، روسیه و ترکیه در زمینه مسائل سوریه بیان کرد: ما روند مذاکرات آستانه را دنبال می‌کنیم و بعد از سرکوب تروریست‌ها اقدام مشترکی میان طرفین در حال اجراست تا بتوانند در روند تکمیل قانون اساسی و واگذاری قدرت به مردم همکاری داشته باشند؛ این همکاری به دلیل پیروزی‌های اخیر فراهم شده است البته در شرق فرات موضوع پیچیده‌تر است و نیاز به مذاکرات بیشتری میان طرفین احساس می‌شود.

شمخانی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر استقبال سایر کشورها از همایش دفاع و امنیت در غرب آسیا گفت: حضور گسترده نمایندگان کشور‌های مختلف در این همایش نشان‌دهنده انزواناپذیری ایران است. در واقع این همایش بهترین نمونه برای نشان دادن ناکارآمد بودن راهبرد آمریکا در انزوای ایران است. دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران همچنین درباره پیشنهاد آمریکا در افغانستان برای مذاکره با ایران، بیان کرد: آن‌ها توسط نمایندگانی به ما اعلام کردند که آماده مذاکره با ایران هستند. این گفته های شمخانی سبب شد تا به سراغ کارشناسان سیاست‌خارجی و امنیتی برویم تا نظر آن‌ها را جویا شویم.

اثر منفی یک آشفتگی
در همین راستا ولی ا... نانواکناری، عضو کمیسیون امنیت ملی وسیاست خارجی ایران در پاسخ به سوال «قانون» مبنی براینکه گفت‌وگوی ایران با طالبان تا چه اندازه می‌تواندکارسازباشد،گفت: «ناامنی‌هایی که درداخل افغانستان ایجاد شده اثرات منفی روی ایران داشته است. اگربتوانیم امنیت را درکشورهای همسایه ایجادکنیم، منافع هردوکشوردرآن لحاظ شده است».

وی اظهارداشت: «بخش چشمگیری از خاک افغانستان دردست طالبان است و باید آن‌ها را وادار کرد تادرافغانستان آرامش وامنیت ایجاد کنند. این آرامش وامنیت می‌تواند اثرات مثبتی روی امورات تجاری، اقتصادی، سیاسی وامنیتی منطقه داشته باشد».

نانواکناری معتقد است: «این گفت‌وگوها وارتباطات می تواند اثر مثبتی درجهت امنیت در داخل کشور نیز داشته باشد».

وی گفت: «امیدواریم یک حاکمیت ملی درداخل افغانستان ایجادشود تا با تامین امنیت وآرامش درآن کشور امنیت برای همسایگان نیز وجود داشته باشد».

این عضو کمیسیون امنیت ملی ایران درباره فرضیه مذاکره با طالبان برای ضربه زدن به داعش گفت: «موضوع داعش، بحثی خارج ازکشورهای افغانستان، سوریه و عراق است و همه اقدامات داعش را قبول ندارند و حرکت های آن ها رابه عنوان حرکت‌های تروریستی می دانندکه قابل مذاکره نیست زیرا داعش وابسته به بیگانگان وخشونت طلب است».

وی درباره موافقت افغانستان درخصوص گفت‌وگو باطالبان اظهارداشت :«بی‌شک ایران منافع ملی واقتدار نظام افغانستان را در نظرمی گیرد تا این کشور بتواند به آرامش و ثبات درمنطقه برسد».

مذاکرات به سایر کشورها ارتباطی ندارد
نماینده مردم بابلسر درباره مخالفت هند نسبت به این مذاکرات نیز گفت: «بعید می دانم این موضوع ربطی به هند داشته باشدکه بخواهدآن‌را در دستورکار قراردهدونگرانی داشته باشد».

نانواکناری درباره اینکه گفته می شود نباید به گروه تروریستی طالبان اعتماد کرد، اظهارداشت :«بحث اعتماد به طالبان مطرح نیست بلکه بحث همراه کردن آن‌ها برای رسیدن به آرامش وامنیت درکشور افغانستان وهمسایگان است».

افغانستان و سه کانون توجه
پیرمحمدملازهی، تحلیلگر مسائل افغانستان و پاکستان نیز در پاسخ به سوال «قانون» مبنی براینکه آیاگفت وگوی ایران با طالبان می تواندمشکلاتی را رفع کند،گفت: «سه کانون درحال کارکردن روی این موضوع هستند. یکی ازکانون‌ها درجده و ابوظبی است که نماینده آمریکا آن را پیگیری می کند. کانون دوم در مسکو و مذاکرات روس‌ها بوده وکانون سوم ایران است».

وی افزود: «نگاه‌ها نسبت به این کانون ها متفاوت است؛ به این معنا که ازیک طرف ایران به دنبال مذاکرات بین الافغان یعنی میان طالبان ودولت افغانستان است. ازطرف دیگر افغان‌ها دنبال این هستند که ابتکار عمل به دست بگیریم تاخارجی‌ها دیگر دخالت نداشته باشند. روس‌ها نیز اهداف خودشان رادنبال می کنند».

ملازهی ادامه داد: «واقعیت این است که بحث های بسیار جدی درطالبان ودولت مرکزی وجود دارد. از این سه محور شانس اول به خلیل زاد(نماینده ویژه آمریکا برای مذاکرات صلح افغانستان) می‌رسد زیرا طالبان زمانی که قدرت داشت، مورد حمایت پاکستان، عربستان سعودی وامارات بوده ودرحال حاضر از کمک ها مالی وفکری ،سیاسی آن ها استفاده می کند».

وی گفت: «برای ادامه مذاکرات بایدپیوندی بین مسکو وتهران برقرارشود؛ به دلیل آنکه هردوطرف نگران نفوذ داعش در منطقه هستند زیرا داعش بامنافع ملی این دوکشوردرتضاد است. پس باید برای تنزل داعش به نوعی همکاری وهماهنگی درمنطقه وجود داشته باشد».

بستن دست داعش
این کارشناس معتقد است : «اگر طالبان تقویت شود یا راه حلی پیداکردکه افغانستان به صلح وثبات برسد، دیگرداعش نمی‌تواند درمنطقه نفوذ داشته باشد». وی افزود:« به نظرمی رسد در این بین محور تهران نه به عنوان تعیین کننده امادراین رابطه حایزاهمیت است».

ملازهی درباره فرضیه کمک به طالبان برای ضربه زدن به داعش گفت: «برداشت‌ها این است که داعش بعد از شکست در عراق وسوریه درصدد این است که نیروهای قومی خود را که شامل ازبک‌ها،تاجیک‌ها و چینی ها هستند به شمال وغرب افغانستان منتقل کند که این مناطق جزو حوزه‌های امنیتی چین،روسیه وایران است وهمچنین این سه کشوربا آمریکا دررقابت هستند. تصور این است که آمریکایی‌ها درآینده می‌خواهنداز داعش برای کنترل ایران ،چین وروسیه استفاده کنندکه همچنین ظرفیت درمنطقه وجود دارد».

پیرمحمد ملازهی درباره موافقت دولت افغانستان با این گفت‌وگو اظهارداشت: «ایرانی ها اعلام کردندکه این گفت‌وگو با اطلاع دولت افغانستان بوده است. طی سفری که آقای عراقچی به کابل ودیدارهایی که با آقایان اشرف غنی وعبدا... عبدا... داشته، نشان می‌دهدمذاکرات تهران با طالبان درباره چه محورهای است».

وی افزود: «آنچه که به صورت رسمی اعلام شده، این است که ایران به دنبال یک راه حل سیاسی برای رسیدن افغانستان به صلح وثبات است». این تحلیلگر مسائل پاکستان و افغانستان ادامه داد: «شایعاتی نیز درباره ایران وروسیه نسبت به طالبان وجود دارد اما نمی‌دانم تا چه اندازه درست است».

این کارشناس درباره نظر پاکستان درخصوص گفت‌وگوی فوق خاطرنشان کرد: «پاکستان خط خودش را دنبال می‌کند، آن‌ها بیشتربه دنبال هماهنگی باآمریکا،عربستان وامارات هستند. همچنین آقای خلیل‌زاد به‌ دنبال این است که طالبان را درقدرت باافغانستان شریک ‌کند و می‌خواهند13 ایالات و بخش‌های پشتون‌نشین وچند وزارتخانه راازآن طالبان کنند». وی معتقداست: «به نظرم آقای خلیل زاد به دنبال این است که طالبان را قانع کندتا بدون راه‌حل نظامی قدرت را به دست بگیرد، چون می‌داند درقدرت نظامی شانسی وجود ندارد. او می‌خواهد از قبایلی که دارند،یک حزب سیاسی تشکیل دهدو قانون اساسی را بپذیرند تاشریک قدرت حاکم شود. درواقع می‌خواهدازاین طریق سیاسی شانس خودش را امتحان کند».

پیرمحمدملازهی اضافه کرد: «40سال است که افغانستان درجنگ به سرمی برد؛ به همین دلیل سازوکارهای دموکراتیک درانتخابات آن‌ها وجود ندارد. دراین سال‌ها دوبار توسط شوروی سابق ودراواخر قرن20 توسط آمریکا به اشغال کامل درآمده است که نمی توان ادعا داشت هرطرحی در کشور قابل اجراست و بی‌شک موانع زیادی وجود دارد».

طالبان تروریست نیست
ملازهی درباره اینکه گویا دولت هند با این گفت‌وگوموافق نیست، گفت: «هندی‌ها درافغانستان سرمایه گذاری کرده‌اند و باتوجه به رقابتی که با پاکستان دارند از نفوذ کافی درآنجا برخوردارهستند و بعید می دانم اعتراض نسبت به گفت وگوی ایران داشته باشند. شایدپاکستان اعتراض داشته باشد اما هندی ها ازگذشته با ایران مراوده داشته وزمانی که طالبان در قدرت بود ایران، هند و روسیه، جبهه‌های شمالی افغانستان را حمایت می‌کردندودولت آقای ربانی را به جای طالبان به رسمیت شناخته بودند؛بنابراین نباید هند نسبت به تلاش ها ایران ناراضی باشد».

وی درباره اعتماد به گروه طالبان اظهار داشت: «طالبان دیگر یک گروه تروریستی نیست بلکه دارای یک پایگاه اجتماعی از قبایل پشتون است که نزدیک 45 میلیون نفر جمعیت درمنطقه پاکستان وافغانستان دارد .درنتیجه نمی توان طالبان را دیگر یک گروه تروریستی ارزیابی کرد».

ملازهی خاطرنشان کرد:« بایدآن ها را به رسمیت شناخت. اگر ایرانیان تا کنون باآن‌ها مراوده نداشته‌اند خط درستی را درپیش نگرفته بودند و امروز به این نتیجه رسیده‌اند که نفوذ درافغانستان بدون همکاری با طالبان وجود ندارد». ملازهی درباره موافقت دولت با این مذاکرات نیز معتقد است :«مذاکرات با طالبان از گذشته وجود داشته اما توسط آقای شمخانی علنی شده است».

وی افزود: « این مذاکرات درگذشته توسط سپاه انجام می شده که بی شک باهماهنگی وموافقت دولت بوده است».