آزار جنسی زنان درمیان نیروهای امنیتی
از هر پنج زن نظامی در صفوف نیروهای امنیتی افغانستان، چهار تن آنان ازسوی همکاران و آمران شان در محیط کار و وظیفه، مورد آزار و اذیت جنسی (لفظی، روانی و فزیکی) قرار گرفتهاند.
در یک نظرپرسی تازهی مرکز خبرنگاری تحقیقی پیک، که بهطور کتبی و مصاحبهی رودررو از 115 زن نظامی در کابل، بدخشان، هرات و کندز پیرامون چگونگی وضعیت و مصوونیتشان در صفوف ارتش و پولیس کشور در سه ماه گذشته انجام شدهاست، نیمی ازاین زنان گفتهاند که بارها بهگونهی مستقیم ازسوی همکاران و آمران شان مورد آزار و اذیت جنسی (فزیکی) قرار گرفتهاند؛ اما بهدلیل ترس ازدست دادن وظیفه، شکایت نکردهاند.
چنانکه مسولان وزارت امورداخله نیز، از درج تنها هشت شکایت زنان پولیس مبنی بر آزار و اذیتشان ازسوی مردان پولیس درجریان سال روان خورشیدی سخن گفتهاند. هرچند به گفتهی مسوولان، شکایتهای رسیده چندان مهم نبوده و یا واپس گرفته شده؛ اما در مقایسه با سال گذشته چندین برابر کاهش را در ثبت شکایتهای زنان پولیس نشان میدهد.
ویس احمد برمک، وزیر پیشین امورداخله، در حالیکه از برکناری دهها تن از مقامهای این وزارت به اتهام آزار و اذیت جنسی زنان پولیس و معرفی آنان به نهادهای عدلی و قضایی سخن می زند؛ اما جمشید رسولی سخنگوی دادستانیکل کشور، میگوید:
«تا کنون هیچ شکایت و یا پروندهی مربوط به آزار و اذیت زنان در صفوف نیروهای امنیتی کشور، بهاین نهاد مواصلت نکردهاست.»
برخیاز فعالان حقوق زن نیز، با ابراز نگرانی از نبود حاکمیت قانون و فرهنگ همزیستی سالم میان مردان و زنان در محیط کار و اجتماع، کاهش درج شکایت و آمار روزافزون خشونت را، بیانگر وضعیت نابهسامان زنان در صفوف نیروهای امنیتی کشور میدانند.
دستکم نیمی از زنان پولیس و ارتش در این نظرپرسی گفتهاند که برخورد آمران و همکاران شان در محل کار و وظیفه، توهینآمیز بوده، بیشتر از 30 درصد گفتهاند که آنها را ضعیف (جنس دوم) میدانند و از هر پنج زن، تنها یک زن گفتهاست که برخورد آمران و همکاران شان بهگونهی عادی و بدون هرگونه آزار و اذیت بودهاست.
همینگونه یافتههای نظرپرسی نشان میدهد که برخورد خانوادههای زنان پولیس و ارتش نیز، رضایتبخش نبوده و نیمی از این زنان گفتهاند که خانوادههای شان اجازه نمیدهند و حتا توهینآمیز میدانند. همچنان یکی از چهار زن، از روابط و برخورد عادی خانوادههای شان سخن گفته و یکی از چهار تن دیگر، گفته که از حمایت خانوادههای شان برخورداراند.
محیط مردسالار، مجبوریت اقتصادی، نبود حمایت از زنان قربانی و برعکس آن از عاملان خشونت در برابر زنان؛ از مهمترین عواملیاند که به گفتهی نیمی از زنان پاسخ دهندهی این نظرپرسی، روزتاروز رنگ و بوی عادی شدن آزار و اذیت زنان را در فرهنگ روزمرهی محیط و اجتماع شکل دادهاست. چنانکه از هر چهار زن دراین نظرپرسی، یکی آن به خبرنگار پیک گفتهاست که بهخاطر نجات از بدنامی و رسوایی و حفظ آبروی خود و خانوادهی خود، مجبوراست ترک وظیفه کند. بهاین دلیل که به قضا و بازپرس قانونی ازسوی نهادهای مسوول دولت، اعتماد ندارند و به شکایتشان رسیدگی نمیشود.
وژمه فروغ، رئیس نهاد مطالعاتی زنان برای صلح که پیش از این بهحیث معاون دفتر وزیر امورداخله و رئیس جندر و حقوق بشر وزارت دفاع نیز وظیفه انجام دادهاست، می گوید که در جریان کارش در وزارت دفاع با دشواریهای زیادی روبهرو شدهاست:
«نمیتوانستیم عاملان قضایا را به جزای اعمال شان برسانیم، آنها از طرف کسانی دیگر که حتا رهبری وزارت دفاع جرأت مقابله با آنها را نداشت، حمایت میشدند»
بیشتر از نیمی زنان پولیس و ارتش که در نظرپرسی پیک سهم گرفتهاند، نیز مدعیاند که اگر از آزار و اذیت آمران و همکاران (مرد) خود شکایت کنند، هم بدنام و رسوا و هم از وظیفه برکنار میشوند.
پرسشها و یافتههای این نظرپرسی بهاینجا خلاصه نمیشود. مرکز خبرنگاری تحقیقی پیک با ارایه برگه تقاضای اطلاعات ضمیمهی برگه نظرپرسی و همچنان مکتوب رسمی عنوانی وزارتهای امورداخله و دفاع ملی کشور، خواهان اجازهی گفتوگوی مستقیم با بیشتراز دوصد زن نظامی مربوط به این وزارتها شده بود؛ اما باگذشت بیشتراز سه ماه کار این گزارش، وزارت دفاع ملی به تقاضای رسمی و قانونی و تماسهای مکرر خبرنگار پیک، حاضر به همکاری و پاسخدهی نهشد.
منابع وزارت دفاع بهشرط افشا نشدن نامهایشان به خبرنگار پیک گفتهاند که به دلیل میزان بیشازحد آزار و اذیت جنسی زنان در این وزارت، مسؤولان حاضر به پاسخگویی نیستند.
تنها 14 زن ارتشی، بیرون از محل کار و بدون اجازهی مسوولان مربوطهی شان دراین نظرپرسی سهم گرفتهاند و باقی همه زنان پولیساند که در داخل و بیرون از محل کار به پرسشهای خبرنگار پیک پاسخ دادهاند.
زنان شامل این نظرپرسی، بین سنین 18 تا 40 سال دارای درجه تحصیلی فارغ صنف 12 تا ماستریاند که در سطوح مختلف ماموریت تا مدیریت و رهبری در صفوف نیروهای پولیس و ارتش افغانستان وظیفه دارند.
هویت اصلی همهی زنان پاسخدهندهی این نظرپرسی نزد مرکز خبرنگاری تحقیقی پیک محفوظ است و روایتهای مندرج این گزارش نیز، بهنامهای مستعاراند.
غم نان، برتراز آبرُو
بیشتراز 40 درصد زنانی که در نظرپرسی پیک سهم گرفتهاند، گفتهاند که یگانه نانآوران خانوادههای شان هستند.
یکی ازاین زنان که از منسوبان ارتش و قربانی آزار و اذیت جنسی است، گفت:
«اگر شکایت کنیم منفک میشویم، چطورکنم اولادهایم گشنه میمانند.»
زن دیگری که مادر سه فرزند و یگانه نانآور خانوادهاست و در وزارت دفاع ملی وظیفه انجام میدهد، پیامهای یکی از آمران خود را نشان میدهد که درآن چنین نوشته شده:
«یک شب مرا باید به خانهات دعوت کنی!»