نبود وحدت ملی علت ضعف افغانستان در شرایط جنگ و صلح

سیاست مداران کشورمان در شرایط سختی از مذاکره و جنگ با طالبان قرار دارند اما چالش بزرگتر و شکننده تر، اختلاف های منفعت طلبانه حزبی، سیاسی، قومی و زبانی است که کشو را در وضعیت حساس قرار داده و دلیل ضعف دولت مردان در برابر طالبان و خارجی ها شمرده می شود.

مذاکرات صلح حکومت با گروه طالبان پس از یک سال گفت وگو به نقطه حساس رسیده است و اگر طرف مقابل طالبان یعنی دولت وحدت ملی با وحدت کامل در بین خود و همراه با احزاب سیاسی و دیگر نهادهای سیاسی، فرهنگی و مدنی یک دست عمل نکنند، شکست ناشی از آن را در آینده جبران نخواهند کرد.

پس از شکست نیروی ارتش سرخ در افغانستان و ناکام شدن مجاهدین برای تشکیل دولت مقتدر که باعث جنگ داخلی دهه هفتاد برسرقدرت شد و پیامد آن تا به امروز ادامه دارد، این دیدگاه در بین مردم افغانستان رواج پیدا کرده است که می گویند «افغان ها در میدان نبرد پیروز اما در میدان سیاست بازنده اند».

با توجه به این دیدگاه اگر دولت این بار با مدیریت درست از این وضعیت پیروز میدان نباشد، شاید این گفته تحقق پیدا کنند که سیاستمداران کشورمان در مدیریت سیاسی ناکام هستند.

اکنون پس از 18 سال جنگ طالبان با دولت مرکزی، تلاش ها برای صلح آغاز شده و گروه طالبان حاضر نیست مانند مجاهدین سابق با دولت مرکزی برای صلح گفت و گو کنند، مشکل جدی که امروز برای پایان نبرد بوجود آورده است.

از طرف دیگر در جناح مقابل گروه طالبان که دولت وحدت ملی قرار دارد از یک طرف در داخل خود وحدت کامل ندارند و اختلافاتی بین رهبران بر سر چگونگی مذاکره وجود دارد و از طرف دیگر با احزاب سیاسی و نهادهای دیگر این کشور هم به توافق مشترک نرسیده و دچار اختلاف هستند که باعث ضعف آنها در برابر طالبان می شود.

«احمد سعیدی» دیپلمات سابق کشور و استاد دانشگاه می گوید: تردیدی وجود ندارد که جنگ در افغانستان نیابتی است و هم رقابت کشور های منطقه و فرا منطقه بخاطر منافع خود در سرزمین افغانستان زور آزمایی می کنند.

وی باور دارد که انکار از ادامه جنگ نیابتی و رقابتی در سرزمین افغانستان احمقانه است و از سوی دیگر در داخل کشور نیز کشمکش، تضادها و درگیری ها بین سیاسیون و اقشار مختلف مردم بجای رسیده که همه را زمین گیر کرده است.

سعیدی می گوید که نه تنها بیگانه ها در کشورمان مشغول نفاق و شقاق هستند بلکه در داخل حاکمیت نیز همه باهم درگیرند، رهبران و گروه‌های مطرح سیاسی بخاطر منافع شخصی در هر مکان و در هر زمان باهم اختلاف دارند.

سعیدی افزوده است که نیروهای سیاسی و اجتماعی افغانستان بخاطر جاه طلبی و منافع شخصی با هم درگیرند و دیگر خبری از کار مشترک و تفاهم همگانی برای منافع ملی وجود ندارد و هر روز سخن از مصالحه و مذاکره می زنند در حالی که در قاموس تعداد زیادی از سیاسیون، باوری بخاطر مصالحه وجود ندارد.

وی تصریح کرده است که نقشه راه را برای رهبران و سیاسیون کشور سازمان‌های اطلاعاتی کشورهای بیرونی ترتیب و تدوین می نمایند و مردم ما بجز هیزم سوخت، چیزی بیش نیستند.

این کارشناس هموطن باور دارد که در حال حاضر ادامه جنگ و خون ریزی در افغانستان برای تأمین منافع قدرت ‌های بزرگ و کشورهای منطقه ادامه دارد و این درد جان گداز را بزودی درمانی نیست.

به گفته سعیدی امریکا، روسیه و یک تعداد از کشور های دیگر امکانات مالی و نظامی خود را به ‌جای اینکه به سود آبادی و امنیت مردم افغانستان به کار گیرند برای تحقق نقشه ‌ها و باورهای تمامیت‌ خواهانه‌ گروه ‌های سیاسی مورد حمایت خود هزینه می کنند.

سعیدی می گوید که اگر آمریکا و متحدان غربی و سیاستمداران کشورمان در بیش از 18 سال حضور در افغانستان درست فکر و کار می کردند وضعیت اینگونه به بن بست نمی رسید که مجبور به تضرع پیش طالبان شوند.

وی تأکید کرده است که مردم افغانستان بدون اتحاد و همبستگی به جایی نخواهند رسید و باور داشته باشند تا زمانی که همه به افسانه قوم کوچک و قوم بزرگ این زبان و آن زبان خط بطلان نکشند و یک ملت و یک صدا نشوند حال مردم افغانستان چنین زار و مردم آن نیز ابزار دیگران خواهند بود.

به گفته این استاد دانشگاه کنترل بر جغرافیای افغانستان باید کار مردم و نظام سیاسی کشور باشد نه بیگانه ها، و اینکه گروه طالبان با قاطعیت و گستاخانه اعلام می کند که حاضر نیست با حکومت وحدت ملی مذاکره کنند اما مذاکره با امریکا را افتخار و سر بلندی خود می دانند.

سعیدی بر این باور است که اگر گروه طالبان از حمایت امریکا در مذاکرات برخوردار و آغوش روسیه، قطر و ده ها کشور دیگر نیز برای آنها باز باشد و سخاوتمندانه از کمک های مالی پاکستان، عربستان سعودی و تعدادی از کشور های دیگر نیز برخوردار شوند، هرگز حاضر به مذاکره با دولت نخواهند شد.

وی تأکید کرده است که حکومت وحدت ملی باید سیاست تضرع را فراموش کرده و باور داشته باشد که طالبان در مقایسه با نیروهای امنیتی افغانستان خیلی ضعیف‌ تر است و تنها دلیل موفقیت‌های جنگی آن‌ها رهبری و مدیریت سالم و باور آنها به پیروزی است.

در حالی که جنگ فصلی افغانستان نزدیک به یک ماه است آغاز شده و مقامات دولتی نیز شدت آن را به دلیل امتیازگیری در پشت میز مذاکرات پیش بینی می کنند افغانستان سال سختی را در پیشرو خواهد داشت.

از طرف دیگر زلمی خلیل زاد فرستاده ویژه آمریکا برای صلح افغانستان و طالبان در ششمین سفر خود به کشورهای جهان و منطقه دوشنبه گذشته وارد کابل شد و با رهبران دولت وحدت ملی و سیاسی کشورمان دیدار و گفت وگو کرد.

هرچند دیدارها و گفت و گوهای آنها هربار از دید رسانه ها به دور صورت گرفته است اما این بار مخفیانه تر بوده و به گفته سعیدی حتی در دیدار با رئیس جمهوری و رئیس اجرایی دو به دو گفت وگو کرده اند.

شماری از کارشناسان و سیاست مداران کشور بر این باور هستند که پس از پایان پنجمین دور گفت و گوی آمریکا و طالبان در قطر و نیامدن خلیل زاد به کابل با پایان مذاکرات طولانی و انتقاد تند مشاور امنیت ملی افغانستان از فرستاده ویژه آمریکا و متهم کردن وی که به دنبال قدرت شخصی و پنهانکاری است، باور دارند که رابطه دو کشور رو به سردی گرایده است.

آنچه روشن است موضوع منافع ملی کشورها خواهد بود که بدون تردید آمریکا بدنبال منافع خود و سران دولت هم باید به فکر منافع کشور باشند و در نهایت تأمین منافع دولت و مردم این سرزمین تنها با وحدت و همدلی از آمریکا و طالبان گرفته خواهد شد و راه دیگری وجود ندارد.