تمرکز شورشیان بر بالامرغاب؛ چرا بالامرغاب برای طالبان مهم است؟
جنگ در ولسوالی بالامرغاب ولایت بادغیس بیش از یک ماه می‌شود که به شدت دوام دارد. تا کنون هم طالبان به تکرار هر روز تیتر سقوط این ولسوالی را در سرخط اخبار جنگش می‌زند و هم دولت همواره از مهار جنگ در آن خبر می‌دهد، ولی بالامرغاب، در این دوئل دولت و طالبان تا کنون نه کاملا به دست طالبان سقوط کرده و نه هم جنگ در آن مهار شده است. اما سقوط این ولسوالی در مرز با ترکمنستان چه ویژگی‌ای برای طالبان و چه نقصانی برای دولت دارد؟
ولسوالی بالامرغاب در شمال ولایت شمالغربی بادغیس به علت‌های تولید انبوه مواد مخدر، موقعیت جغرافیایی و داشتن امکانات، تجهیزات و مهمات قوی نظامی از ولسوالی‌های بااهمیت و استراتیژیک در این ولایت خوانده می‌شود. به گفته‌ی مقامات محلی بادغیس، این ویژگی‌ها این ولسوالی را به یک ولسوالی مهم و «اعتبارده» برای گروه طالبان مبدل کرده است.
عبدالعزیز بیگ، رییس شورای ولایتی بادغیس در صحبتی با روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که طالبان با سقوط این ولسوالی در تلاش به کنترل‌گرفتن بخش‌هایی از مرز کشور به منظور اعمال قاچاق، به خصوص مواد مخدر می‌باشد. مواد مخدر از عمده‌ترین عواید منابع مالی و تسلیحاتی گروه طالبان به شمار می‌آید که بر اساس آمارها، این گروه از تجارت غیرقانونی مواد مخدر در کشور، بین 100 تا 400 میلیون دالر در سال سود می‌برد. افغانستان بزرگ‌ترین تولیدکننده‌ی مواد مخدر در جهان است و ولایت بادغیس نیز از این منظر پس از ولایت هلمند، در سطح دوم قرار دارد.
همچنان این ولایت در همسایگی با ولایت‌های هرات، غور و فاریاب و هم‌مرزی با کشور ترکمنستان به یکی از بزرگ‌ترین مرکز خرید و فروش مواد مخدر میان تولیدکنندگان و قاچاق‌کنندگان آن مبدل شده است. به گفته‌ی آقای بیگ، اکثر ساحه‌ی دریای مرغاب در این ولسوالی تریاک کشت می‌شود و طالبان نیز از آن به صورت مستقیم یا با وضع تعزیرات بر چگونگی کشت و فروش تریاک، سود می‌برد.
در همین حال جمشید شهابی، سخن‌گوی والی بادغیس نیز با تأیید کشت و تولید مواد مخدر در این ولایت می‌گوید که عمده‌ترین هدف طالبان از سقوط این ولسوالی قاچاق و ترویج کشت مواد مخدر است، ولی تا کنون به این هدف دست نیافته است: «در مناطق تحت کنترل طالبان کشت و خرید و فروش مواد مخدر بدون کدام تعزیرات خاصی که ممنوعیتی بر ترویج آن اعمال کند، صورت می‌گیرد. این بزرگ‌ترین هدف آنان برای جنگ این گروه در بادغیس است.»
به گفته‌ی رییس شورای ولایتی بادغیس، شبکه‌های قاچاقی مواد مخدر از ولایت‌های هلمند، ارزگان و فاریاب از طریق مناطق تحت کنترل طالبان در ولایت‌های فراه، هرات و فاریاب به ولایت بادغیس و ولسوالی بالامرغاب می‌آورند و از این طریق به کشورهای ایران، ترکمنستان و پاکستان قاچاق می‌کنند. آقای بیگ تصریح می‌کند که روند کشت تا قاچاق مواد مخدر و خرید و فروش آن در بیرون و داخل کشور، در تسهیل و همکاری گروه طالبان صورت می‌پزیرد.
او می‌افزاید: «طالبان در هنگامه‌ی کشت و قاچاق مواد مخدر همواره کریدورهای انتقال و مناطق تولیدکننده‌ی آن را ناامن می‌سازد تا زمینه برای کشت و تجارت غیرقانونی مواد مخدر به گونه‌ی مناسب‌تری فراهم شود.»
با این حال، اما گروه طالبان همواره استفاده‌ی سودآور از کشت و قاچاق مواد مخدر را رد کرده است.
علاوه بر اهداف جنگ در این ولایت مبنی بر کشت و قاچاق مواد مخدر، از دیگر نکاتی که طالبان و جنگ را به این ولسوالی کشانده است، عامل موقعیت و وسعت جغرافیایی و وجود تجهیزات و امکانات نظامی زیاد آن می‌باشد. این ولسوالی در صد کیلومتری شهر قلعه‌ی نو، مرکز ولایت بادغیس بزرگ‌ترین و استراتیژیک‌ترین ولسوالی می‌باشد که به گفته‌ی مقام‌ها، با سقوط این ولسوالی خطر سقوط مرکز بادغیس به دست طالبان نیز محتمل می‌شود.
عبدالله افضلی، معاون شورای ولایتی بادغیس می‌گوید که حدود 90 درصد امکانات و تجهیزات نظامی در این ولسوالی هم‌اکنون به دست طالبان افتاده است؛ امکاناتی که توسط آن به راحتی می‌شود مرکز ولایت را سقوط داد، چه رسد به این‌که یک یا دو ولسوالی را: «همین طور اگر این ولسوالی به گونه‌ی کامل سقوط کند، تا ده کیلومتری مرکز ولایت دیگر هیچ خط دفاعی‌ای وجود ندارد.»
او می‌افزاید که طالبان به همین منظور نیروهای‌شان را از ولایت‌های فاریاب، غور، بادغیس و هرات به این ولسوالی آورده‌اند. به گفته‌ی معاون شورای ولایتی بادغیس، این ولسوالی با وجود رهبری مستقیم جنگ توسط مقامات ارشد امنیتی از جمله محمدیاسین ضیا، معاون اول وزارت دفاع ملی و نورالله قادری، فرمانده قول‌اردوی 207 ظفر هنوز تهدیدات شدت درگیری‌ها کاهش نیافته است، بلکه صبح دیروز (شنبه، 17 حمل) ساختمان فرماندهی پولیس ولسوالی بالامرغاب به دست طالبان نیز سقوط کرد.
در همین حال، رییس شورای ولایتی بادغیس نیز می‌افزاید که از موقعیت جغرافیایی ولسوالی بالامرغاب در مرز با ترکمنستان، به عنوان دروازه‌ی شمالغربجنوب در کشور یاد می‌شود. به گفته‌ی او، سقوط این ولسوالی به دست گروه طالبان به معنی «درکنترل‌گرفتن اتصال شمال و غرب» کشور است که طالبان می‌تواند از آن به معنی قطع حوزه‌های شمالی و غربی و جنوبی تحت اداره‌ی دولت افغانستان یاد کند و بیش‌تر از قبل در آستانه‌ی گفت‌وگوهای صلح، ادعای اقتدار کند.
آخرین تحولات
در آخرین مورد ساختمان فرماندهی پولیس این ولایت پیش از چاشت دیروز با وجود اعزام چند واحد از نیروهای کماندوی ارتش و نیروهای خاص پولیس و فرماندهی مستقیم جنگ توسط معاون اول وزارت دفاع ملی و فرماندهی قول‌اردوی 207 ظفر، به دست گروه طالبان سقوط کرد. به گفته‌ی رییس شورای ولایتی بادغیس، ساختمان ولسوالی نیز در محاصره‌ی گروه طالبان قرار گرفته است. او می‌گوید که در جریان این درگیری‌ها به دو طرف تلفات سنگینی وارد شده است، اما به دلیل عدم دسترسی به محل درگیری رقم دقیق آن معلوم نیست.
گروه طالبان نیز در یک اعلامیه‌ای علاوه بر درکنترل‌گرفتن فرماندهی پولیس این ولسوالی ادعا کرده است که ساختمان زندان آن را نیز در کنترل خود در آورده است. اما سخن‌گوی والی بادغیس سقوط این ولسوالی را رد کرده، می‌گوید که نیروهای امنیتی به دلیل موضع‌گیری امن‌تر و خوب‌تر، ساختمان این فرماندهی را موقتا تخلیه کرده‌اند و طالبان بر آن کنترل ندارد.
در همین حال، این گروه حوالی نیمه‌های جمعه‌شب (16 حمل) نیز با حمله از چند جهت بر ولسوالی آب‌کمری، کنترل آن را بدون کدام درگیری تا صبح دیروز به دست می‌گیرد. سخن‌گوی والی این ولایت می‌گوید که افراد گروه طالبان در جریان این حمله، بخش‌هایی از اسناد و تجهیزات نیروهای امنیتی در این ولسوالی را با خود برده و قسمت‌هایی از ساختمان این ولسوالی را نیز به آتش کشانده است. پس از ساعت‌ها سقوط این ولسوالی، نیروهای امنیتی با تجدید قوا دوباره کنترل آن را به دست می‌گیرند که به گفته‌ی سخن‌گوی والی بادغیس، در جریان درگیری‌ها، هشت طالب کشته و پنج تن دیگرشان کشته شده‌اند. همچنان دو نفر از نیروهای امنیتی نیز در جریان درگیری‌ها کشته شده‌اند و یک سرباز دیگر نیز زخمی شده است.
به باور جمشید شهابی، طالبان با حمله بر ولسوالی آب‌کمری در تلاش انحراف‌کردن تمرکز نیروهای امنیتی از درگیری در ولسوالی بالامرغاب به آب‌کمری بوده است.
ولایت بادغیس از ولایت‌های ناآرام کشور است که علاوه بر دو ولسوالی بالامرغاب و آب‌کمری، ولسوالی‌های مقر و قادس در تهدیدات بلند امنیتی قرار دارد.