نماینده خاص وزارت خارجه امریکا برای صلح افغانستان، مجدداً به کابل می آید
قرار است داکتر خلیل‌زاد، نماینده ویژه امریکا برای پایان جنگ افغانستان، بار دیگر به کابل بیاید تا با حکومت و نیروهای سیاسی دیگر در مورد برنامه‌ریزی مجدد برای یک نشست میان‌افغانی در قطر، گفت‌وگو کند. مایک پمپیو، وزیر خارجه امریکا، نیز در گفت‌وگو با محمداشرف غنی بر ضرورت توافق سیاسی روی فهرستی از آدم‌هایی که باید به نشست قطر بروند، تأکید کرده است. به همین منظور خلیل‌زاد به کابل آمدنی است تا روی نحوه‌ی برگزاری یک نشست میان‌افغانستانی در قطر و کسانی که باید در آن شرکت کنند، با رهبران حکومت وحدت ملی و سیاست‌مداران بیرون از حکومت رأی‌زنی کند. نشستی که برای 21 ماه اپریل در قطر برنامه‌ریزی شده بود، به دلایل گوناگون لغو شد. طالبان در آغاز اعلام کردند که شمار شرکت‌کننده‌گانی که از کابل به قطر رفتنی بودند، بسیار زیاد است؛ اما بلند‌پایه‌گان حکومتی در کابل می‌گفتند که برگزارکننده‌گان قطری نشست دوحه، به آنان اطلاع دادند که برای میزبانی از 300 شرکت‌کننده، آماده‌گی دارند.
واقعیت این است که مشکل درآمار نبود. پس از مشخص شدن فهرست آدم‌هایی که قرار بود از کابل در نشست قطر شرکت کنند، در ارگ جلسه‌ای برگزار شد که در آن رییس‌جمهور غنی و برخی از سیاست‌مداران سخنرانی کردند. در این سخنرانی‌ها روی خطوط سرخ و مذاکره با طالبان هم صحبت شد. طالبان از این نشست و دیدارهای مطبوعاتی آقای داوودزی این طور انتباه گرفتند که گویا حکومت قصد دارد نشست قطر را جلسه‌ی مذاکره میان حکومت افغانستان و نماینده‌گان طالب جلوه دهد. این انتباه در اعلامیه‌ی طالبان هم بازتاب یافته است. این گروه مذاکره با حکومت افغانستان را در حال حاضر خط قرمز خود قرار داده است. به نظر می‌رسد که در حال حاضر انسجام درون‌سازمانی طالبان به همین موضوع بسته‌گی دارد و اگر آنان به مذاکره با حکومت افغانستان رضایت نشان دهند، شاید انسجام درون‌سازمانی آنان از بین برود. انتباه طالبان از سخنرانی آقای غنی و دیگر سیاست‌مداران در ارگ و بعد نشر فهرست شرکت‌کننده‌گان نشست قطر از نشانی دفتر ریاست جمهوری، این بود که گویا حکومت وحدت ملی قصد دارد نشست قطر را به نحوی جلسه‌ی مذاکره با طالب‌ها وانمود کند. شاید به همین دلیل بود که طالبان نخواستند این نشست برگزار شود.
درآخرین شبی که فردای آن باید حدود 249 نفر از کابل به دوحه پرواز می‌کردند، حکومت قطر به کابل یک فهرست جدید فرستاد. به نظر می‌رسد که قطر در مشوره با نماینده‌گان طالبان در دوحه فهرست کسانی را که از کابل باید به آن امیرنشین پرواز می‌کردند، کوتاه ساخته بود. این امر مورد قبول رییس جمهور غنی و شماری از سیاست‌مداران پرنفوذ در کابل قرار نگرفت. حکومت افغانستان به این باور بود که دوحه از حد خود گذشته و از جایگاه یک قیم، فهرست شرکت‌کننده‌گان نشست قطر را که حق انحصاری حکومت و نیروهای سیاسی افغاستان است، تهیه می‌کند. به همین دلیل بود که ارگ فهرست تهیه شده از سوی دوحه را نپذیرفت و قطر هم نشست را لغو کرد. اما اختلاف‌های کابل و دوحه و آقای خلیل‌زاد در رویدادهای دو ماه قبل هم ریشه دارد.
در نشست ماه فبروری سال جاری میلادی در مسکو، برخی از سیاست‌مداران افغانستان و نماینده‌گان گروه طالبان به توافق رسیدند که نشست بعدی میان‌افغانی در دوحه، پایتخت قطر، برگزار شود. دیپلمات‌های قطری مقیم مسکو هم در رأی‌زنی‌ها نقش داشتند و تمام شرکت‌کننده‌گان نشست مسکو را راضی ساختند تا ادامه‌ی نشست مسکو را در ماه اپریل سال جاری در دوحه برگزار کنند. در تنظیم نشست مسکو، حکومت دور زده شده بود. نهاد برگزار‌کننده‌ی نشست مسکو که حمایت کرملین و وزارت خارجه‌ی روسیه را داشت، کارت‌های دعوت را به دفتر حامد کرزی در کابل فرستاده بود و رییس جمهور پیشین آن سفر را تنظیم کرد. سفارت روسیه در کابل هم خیلی فعال بود و سفیر روسیه از برخی از سیاست‌مداران به صورت مستقیم خواسته بود تا در نشست مسکو شرکت کنند. در آن نشست از حکومت هم دعوت شده بود، اما ارگ به دلیل این‌که در تنظیم نشست مسکو و تعیین آجندا و اعضای شرکت‌کننده نقش جدی ندارد، کنار کشید و نماینده‌ای به آن نشست نفرستاد. درآن زمان تقلیل حکومت به یک گروه هم مورد قبول رهبران حکومت وحدت ملی نبود، اما فعلاً این رهبران در این زمینه کوتاه آمده‌اند و حاضر‌اند که نماینده‌گان حکومت را در یک نشست میان‌افغانی ولو آن‌که در آن نقش حکومت در حد یک گروه فرو کاسته شود، بفرستند.
محمداشرف غنی نمی‌خواست که در نشست دوحه هم مثل نشست مسکو، حکومت هیچ نقشی نداشته باشد. حکومت تلاش کرد که هم در تهیه‌ی فهرست شرکت‌کننده‌گان و هم در تنظیم آجندای نشست نقش داشته باشد. به همین دلیل بود که ارگ به رغم اصرار قطر و خواهش خلیل‌زاد، فهرستی را که دوحه فرستاده بود، نپذیرفت. آقای خلیل‌زاد، نماینده، ویژه امریکا برای پایان جنگ افغانستان، در آخرین سفرش به کابل از جانب ایالات متحده یک یادداشت یک‌ونیم صفحه‌ای را به حکومت افغانستان تسلیم داد که در آن آمده بود که جانب قطر و واشنگتن موافق‌اند که فهرست شرکت‌کننده‌گان قطر در کابل درست شود، به شرطی که همه‌شمول باشد و در آن نماینده‌گان احزاب، شخصیت‌های پرنفوذ، نیروهای سیاسی و فعالان جامعه‌ی مدنی حضور داشته باشند. این فهرست را یک کمیته‌ی غیر‌حکومتی تهیه کرد و رهبران حکومت هم نام‌های برخی از مقام‌های حکومتی را در آن گنجاندند که ظاهراً در شروع مورد توافق همه قرار گرفت، ولی بعداً موضوع اختلافی شد. به نظر می‌رسد که قطر زیر فشار طالبان و برخی از حلقات قدرت‌مند در پاکستان، از تفاهمش با کابل عقب‌نشینی کرد و فهرست جدیدی احتمالاً در مشوره با گروه طالبان ترتیب داد. انتباه طالبان در مورد استفاده‌ی احتمالی تبلیغاتی حکومت از این فهرست هم عاملی دیگر بود که سبب لغو نشست قطر شد. در کابل هم برخی از سیاست‌مداران از جمله آقای اتمر تا روز آخر تأکید داشتند که فهرستی که از نشانی حکومت اعلام شده است، نهایی نیست. آقایان اتمر و قانونی در جلساتی که در ارگ برگزار شد، حضور نداشتند. مجموع این عوامل سبب شد که نشست قطر اصلاً برگزار نشود.
ظاهراً آقای خلیل‌زاد به کابل می‌آید تا دوباره همه چیز را از نو آغاز کند و همه‌ی طرف‌ها را قانع بسازد تا در نشست قطر شرکت کنند. ایالات متحده در نظر دارد که دوباره روی فهرستی از آدم‌هایی که باید به قطر بروند، ابتدا یک توافق در کابل به میان بیاید و بعد دوحه و طالبان هم آن را بپذیرند تا نشستی در قطر برگزار شود. نشست‌های میان‌افغانی در آینده، در کشورهای دیگر برگزار خواهد شد.