زنان راننده مینی بوس ها در کابل (عکس)

برای اولین‌بار زنان راننده در کابل پایتخت افغانستان پشت فرمان مینی‌بوس نشستند. چهار زن که با کمک مالی یک نهاد ایتالیایی رانندگی آموختند از میان ده‌ها زن انتخاب شدند و پس از گذراندن یک دوره آموزشی به عنوان راننده مینی‌بوس در برنامه موسوم به "شاتل‌ صورتی" انتخاب شدند.

دو نفر آنان صبح زود سه گروه شامل چند کارمند وزارت امور زنان، دانشجویان یک دانشگاه خصوصی و چند معلم مکتب را از خانه به محل کارشان می‌برند و گروه دوم آنان را به خانه‌های شان برمی‌گردانند.

رفت و آمد زنان با این اتوبوس‌ها رایگان است. مسوولان این نهاد می‌گویند: "هدف پروژه این است که زنان برای خود کار کنند، ارتباطاتی کسب کنند و بتوانند در آینده صاحب کار مستقل شوند."

راضیه دلیلی 24 سال دارد. در رشته حقوق و علوم سیاسی در یکی از دانشگاه‌های خصوصی کابل درس خوانده و قبل از این که به عنوان راننده کارش را شروع کند، سال‌ها به عنوان تهیه کننده و مجری در رسانه‌های داخلی افغانستان کار کرده است.
خانم دلیلی می‌گوید همواره تلاش کرده تا کارهایی را انجام بدهد که به نظر دیگران دشوار به نظر می‌رسد. او گفت: "با این کار می‌خواهم برای زنان یک الگو باشم. می‌خواهم [زنان ] با دیدن ما انگیزه پیدا کنند، تا کاری مثل این و یا کار دیگری را آغاز کنند. آنها علاوه بر این که خودکفا می‌شوند، رانندگی می‌آموزند و می‌توانند درآمد داشته باشند."

رانندگی در جاده‌های شلوغ کابل که در بیشتر آنها از علایم راهنمایی و رانندگی و خطوط روی جاده خبری نیست، کاری دشوار است. اما آنچه که رانندگی را برای زنان سخت‌تر می‌سازد، متلک‌هایی است که نثارشان می‌شود و چشم‌هایی است که همواره دنبال‌شان می‌کنند.

خانم دلیلی می‌گوید: "مردان با نگاه‌های حیرت‌آمیز می‌بینند، اما زنان لبخند می‌زنند و می‌دانم که از ته دل خوش می‌شوند." او اضافه می‌کند: "شاید نگاه برخی مردان از روی حسادت باشد، برخی اوقات هم می‌گویند که چرا یک زن موتر بزرگ را می‌راند."
یک مربی مرد بر این گروه نظارت می‌کند تا در صورت بروز مشکل فنی با آنان همکاری کند.

برای من هم شش ساعت سفر با راننده زن مینی‌بوس، تجربه جدیدی بود. رهگذران با تعجب و گویا با تردید نگاه می‌کردند. اما وقتی از سرنشینان این اتوبوس‌ها پرسیدم که چه حسی دارند؟ پاسخ‌ دادند که "حس راحتی" دارند. می‌توانیم اینجا حرف‌های خود را بزنیم که در حضور راننده مرد ممکن نیست." یکی دیگر از این دختران می‌گفت "وقتی ما در خانه گفتیم که راننده‌ ما زن است، بیشتر اعتماد کردند."

راننده‌ دیگر ماه‌جبین محمدی 24 ساله است. او شش ماه سرباز پولیس بوده و مدتی را هم در بخش پذیرش در یک شفاخانه خصوصی در کابل کار کرده است. او می‌گوید " پس از پنج ماه کار به عنوان راننده مینی بوس، حالا عاشق کارم شده‌ام."
خانم محمدی می‌گوید تلاش دارد در پایان این پروژه که چند ماهی از آن باقی مانده، شرکت رانندگی اتوبوس ایجاد کند تا فرصتی را برای زنان فراهم کند. وقتی از خانم محمدی پرسیدم که اگر زنی از او مشورت بخواهد که اتوبوس براند، پاسخ‌اش چیست؟ گفت:"با عقل و منطق برایش پاسخ مثبت می‌دهم."

مرحله آزمایشی برنامه شاتل صورتی تا آغاز سال جدید خورشیدی، نوروز آینده، ادامه دارد و هدف مسوولان این است تا این برنامه آزمایشی توسط یک نهاد غیرانتفاعی به فعالیت تجاری، با مدیریت مستقیم زنان افغان مبدل شود.

مشکلات اقتصادی، پریسا حیدری را ناگزیر ساخت تا برای نخستین بار نشستن پشت فرمان مینی‌بوس را تجربه کند. او در ایران ادبیات فارسی خوانده و تجربه خبرنگاری هم دارد. او در برابر اصرار خانواده برای نرفتن به این کار ایستادگی کرد و می‌گوید برخی "ما را قهرمان خطاب می‌کنند."

رانندگی برای زنان در افغانستان تا یک دهه پیش تابو بود. تنها تعداد انگشت شماری از زنان دل به دریا زده و پشت فرمان خودورهای/موترهای سواری نشستند. اما اداره ترافیک، راهنمایی و رانندگی افغانستان، می‌گوید برای صدها زن جواز رانندگی صادر کرده است.
راندن خودروهای کوچک برای زنان در افغانستان حالا یک امر عادی است، اما تجربه رانندگی موترهای مینی‌بوس حداقل در سه دهه اخیر تازگی دارد.

سال گذشته وزارت ترانسپورت،حمل و نقل افغانستان، اعلام کرد که برای ایجاد سهولت در حمل و نقل شهری برای زنان، اتوبوس‌های اختصاصی با رانندگان زن راه خواهد انداخت، برنامه‌ای که تا هنوز عملی نشده است.
در کابل قبل از جنگ‌های داخلی ده‌ها اتوبوس برقی در رفت و آمد بود و شماری از رانندگان آن زنان بودند اما از آن سیستم حمل و نقل شهری تنها پایه‌های تخریب شده به جای مانده است.