یک «روز سیاه» برای ملت افغانستان؛ در حاشیه ای امضای توافقنامه ای امریکا با طالبان

1. پس از قریب دو دهه جنگ و ستیز امریکا با طالبان و گرفتن صدها هزار قربانی از نیروهای امنیتی، دفاعی و مردم افغانستان، امروز امریکا در غیاب مردم این کشور با گروه دهشت‌افگن طالبان توافقنامه‌ای صلح امضا می‌کند. طالبان با ژیست قهرمانانه در دوحه و در میز مذاکره حضور یافته‌ و در حضور مقامات بیش از سی‌ کشور و سازمان‌ بین‌المللی، با اعتماد به‌نفس بیش از پیش، رو به‌روی برترین قدرت جهان نشسته‌اند. در این صحنه، طالبان دیگر نه به‌عنوان یک گروه تروریستی، که به‌سان قهرمانان واقعی صحنه‌ای مبارزه در افغانستان جایگاه خود را در صحنه‌ای داخلی و بین‌المللی تثبیت کرده‌‌اند.

2. راهبرد امریکا حضور مؤثر و ماندگار در افغانستان، با کمترین هزینه‌ای جانی و زیان مالی است. ترامپ با امضای این توافق‌نامه با طالبان، حداقل بخش از این راهبرد را محقق می‌سازد؛ علاوه بر این‌که در انتخابات پیش روی امریکا از آن به‌عنوان یک فاکتور در رقابت‌های انتخاباتی استفاده خواهد کرد. طبق قاعده پس از این توافق، طالبان و امریکایی‌ها نباید رو در روی هم قرار بگیرند.

3. امادر این طرف، دولت و جریان‌های سیاسی افغانستان، نه کوچک‌ترین نقشی در پیشبرد مذاکره دارند، نه‌ مشارکتی در تدوین توافق‌نامه و نه‌ خواست و اراده‌ای ملت افغانستان برای دو طرف مذاکره (امریکا و طالبان) مهم است. منطق حکم می‌کند که دولت امریکا، دولت افغانستان و طالبان به‌عنوان سه ضلع حل بحران ممتد و متوالی افغانستان در تمامی روند مذاکره و امضای توافقنامه حضور می‌داشتند؛ اما متاسفانه که چنین نیست و به دولت و ملت افغانستان کمترین بها و اهمیت داده نشد. دولت افغانستان در این صحنه به کلی در حاشیه قرار گرفت و در این میان، سوء مدیریت و برگزاری انتخابات ضعیف و بحران‌های ناشی از آن، نقش دولت را بیش از پیش ضعیف ساخت.

4. عده‌ای این روز را به‌عنوان"روز تاریخی" عنوان کرده‌اند؛ اما من این روز را یک "روز سیاه" برای ملت افغانستان و یک "رویداد شرم‌آور" برای دولت امریکا و حکومت افغانستان می‌دانم. حکومت افغانستان بیشترین توان خود را صرف رقابت‌های داخلی کرد و امروز با نقش و حضور ضعیف‌ خود، تنها به‌عنوان شاهد، خارج از میدان اصلی، نظاره‌گر این صحنه‌ است. بعید می‌دانم که حتی امضای این توافقنامه مشروط به امضای توافق بعدی با دولت افغانستان و دریافت نقطه‌نظرهای جریان‌های سیاسی و نهادهای مدنی این کشور باشد.

5. در مجموع، امضای این توافقنامه یک فاکتور مهم و برگ برنده در دست طالبان است که پس از این در مذاکرات با دولت افغانستان از آن استفاده خواهند کرد. اما در این طرف با امضای این توافقنامه‌ توسط امریکا، دیگر دولت ابزار و اهرمی برای مذاکره ندارد. در واقع امریکا پس از این توافقنامه دولت افغانستان را بدون سلاح به میدان در برابر طالبان می‌فرستد.

6. در هر صورت پیروز این میدان، طالبان و بازنده‌ای آن دولت و ملت افغانستان است و بس. فراموش نکنیم که در پیروزی و مشروعیت دادن به‌طالبان، در کنار دولت امریکا که صادقانه مبارزه نکرد، نقش حامد کرزی، اشرف‌غنی و به‌ویژه خلیل‌زاد از ابتدا تا کنون بسیار برجسته است! برای این‌ها در تمامی مراحل، منافع قوم و قبیله، مهم‌تر از منافع ملی و جمعی افغانستان بوده است.