اسناد سری: مشخصات زندانیان رهاشده ی طالبان که به جنگ برگشته اند

اعضای رهاشده‌ی طالبان، دلیل برگشتن دوباره‌ی شان را به میدان جنگ، متفاوت بیان کرده‌اند. شماری از آن‌ها، تأکید کرده‌اند که هیچ‌یک از آن‌ها، در واقع «دوباره به طالبان نپیوسته اند»، بلکه آن‌ها از پیش طالب بودند، در زندان طالب ماندند و زندان را زیر نام یک طالب، ترک کردند.

دانشگاه کوینز بلفاست (Queen’s University Belfast)، گزارش داده است که نشان می‌دهد، 68 درصد از زندانیان رهاشده‌ی طالبان از زندان‌های حکومت افغانستان، دوباره به جنگ برگشته‌اند.

«کوینز بلفاست» یک دانشگاه «پژوهشی عمومی» در بلفاست ایرلند شمالی است که در تازه‌ترین پژوهشش با 108 زندانی رهاشده‌ی طالبان، صحبت کرده است.

به اساس این پژوهش محرم که روزنامه‌ی صبح کابل، به یک نسخه‌ی آن دست یافته است، از مجموع 108 زندانی مصاحبه‌شده، 74 تن آن‌ها (نزدیک به 68 درصد)، دوباره به میدان‌های جنگ برگشته‌اند. شماری از این زندانیان رهاشده، حتا به عنوان ولسوال و والی‌های خودخوانده‌ی طالبان، در شماری از ولایت‌های افغانستان تعیین شده‌اند.

پژوهش محرم دانشگاه کوینز بلفاست، نشان می‌دهد که شماری از زندانی‌های رهاشده‌ی طالب که به میدان‌های جنگ برگشته‌اند، توسط نیروهای امنیتی دوباره دست‌گیر شده و یا هم کشته شده‌اند.

زندانیانی که دوباره عضو ارشد طالبان شده‌اند
به اساس این پژوهش محرم، شماری از اعضای طالبان، پس از رهایی از زندان‌های حکومت افغانستان، به عنوان مسوول نظامی، فرمانده‌ طالبان و حتا به عنوان ولسوال و والی خودخوانده‌ی این گروه، در ولایت‌های مختلف تعیین شده‌اند.

قاری نورالدین: این عضو طالبان، به جرم دست‌داشتن در یک حمله‌ی انتحاری در 2011 در تخار، بازداشت شد. در این حمله‌ی بزرگ، عبدالمطلب بیگ، نماینده‌ی مردم تخار در مجلس نمایندگان، فرمانده‌ی پیشین پولیس تخار و 18 غیرنظامی دیگر کشته شد. قاری نورالدین پس از رهایی از زندان، در حال حاضر به‌ عنوان ولسوال خودخوانده‌ی «هزار سموچ» تخار، تعیین شده است.

سید اسماعیل و ملا خیرالله: به سید اسماعیل، در قیصار فاریاب برای ایجاد یک گروه، سلاح و مهمات زیادی به شمول یک رنجر داده شده است. ملا خیرالله از قرایی المار نیز، پس از رهایی از زندان، فرماندهی یک گروه را در فاریاب به عهده گرفته است.

قاری اسماعیل و قوماندان عبدالغفور: دو زندانی دیگر رهاشده‌ی طالبان، نیز پس از رهایی از زندان، سمت‌های سابق خود را به‌عنوان فرمانده‌ی نظامی به دست آورده اند. در زمانی که آن‌ها در زندان به سر می‌بردند، این سمت‌ها را به پسر و برادر شان داده بودند. قاری اسماعیل، از جمعه‌بازار فاریاب است که در زمان حبسش، برادرش صوفی اسحاق وظیفه‌ی او را پیش می‌برد. (هرچند گزارش‌هایی مبنی بر این‌ که او، ولسوال شده است نیز وجود دارد). قوماندان عبدالغفور نیز در خواجه‌بهاوالدین تخار که پسرش فرماندهی قطعه‌ی او را به دست گرفته بود، دوباره به فرماندهی اش در فاریاب، برگشته است.

بیت‌الله و قاری خلیل: این دو عضو طالبان، پس از رهایی از زندان، به ترتیب به ‌عنوان ولسوال خودخوانده و معاون خودخوانده‌ی ولسوالی در خواجه‌غار تخار، تعیین شده‌اند.

 ملاحسین معروف به منصور اکه: این زندانی رهاشده‌ی طالبان نیز، پس از رهایی از زندان، به عنوان معاون خودخوانده‌ی ولسوال خواجه‌غار تخار و به عنوان رییس امور اقتصادی ولایت تخار، گماشته شده است.

ملا سیف‌الله: این زندانی رهاشده‌ی طالب، پس از رهایی از زندان بگرام، ولسوال خودخوانده‌ی طالبان در سنگین هلمند، تعیین شد.

قاری ظاهر: این زندانی رهاشده‌ی طالب که به این نام معروف شده است، از ولسوالی بلخ ولایت بلخ است؛ او در اوایل جولای سال روان میلادی در عملیات طالبان بر پایگاه اردوی ملی در بلخ، کشته شد. او 12 سال را از محکومیت 20 ساله‌اش به جرم حمله به «آیساف» در زندان پل‌چرخی گذارنده بود. بازگشت قاری ظاهر به جنگ سریع بود. قاری ظاهر پس از چهار یا پنج روز در حمله‌ی طالبان به موضع نیروهای اردوی ملی، کشته شد. او از فهرست زندانیان طالبان، به دلیل نام مستعارش قابل شناسایی نیست. همین‌گونه، افراد زیادی از ولسوالی بلخ، در پل‌چرخی بودند که نام ثبت‌شده‌ی آن‌ها در زندان، مشخص نیست.

پیوستن گروهی به صفوف جنگ
به اساس پژوهش دانشگاه کوینز بلفاست، شماری از زندانیان طالبان، پس از رهایی از زندان، به شکل گروهی، دوباره به جمع طالبان و شبکه‌ی حقانی پیوسته‌اند.
به عنوان مثال در زرمت پکتیا، از ده زندانی آزادشده، هفت زندانی آن، به جبهه‌ی جنگ برگشته‌اند که همه‌ی آن‌ها، با شبکه‌ی حقانی همکاری دوباره‌ی شان را آغاز کرده اند.
در ارغنداب کندهار نیز، از 56 زندانی رهاشده، 16 تن شان دوباره به جنگ برگشته اند. گفته می‌شود که دلیل جذب دوباره‌ی آن‌ها به جنگ، افزایش درگیری‌ها در این منطقه بوده است.

دلیل برگشتن دوباره به جنگ
اعضای رهاشده‌ی طالبان، دلیل برگشتن دوباره‌ی شان را به میدان جنگ، متفاوت بیان کرده‌اند. شماری از آن‌ها، تأکید کرده‌اند که هیچ‌یک از آن‌ها، در واقع «دوباره به طالبان نپیوسته اند»، بلکه آن‌ها از پیش طالب بودند، در زندان طالب ماندند و زندان را زیر نام یک طالب، ترک کردند.

با این حال، شماری از این زندانیان رهاشده‌ی طالبان، دلیل برگشت شان را به جنگ، انتقام گرفتن، ادامه‌ی جهاد و حتا کسانی که دوباره به سمت‌های مهم برگشته اند، دلیل برگشت شان را گرفتن قدرت، عنوان کردند. شماری اندکی از اعضای طالبان در فاریاب اما، دلیل برگشت شان را به جنگ، حمایت از طالبان نه، بل حمایت از قوم شان عنوان کرده‌اند. این اعضای طالبان، گفته‌اند که آن‌ها، درک کرده‌اند که طالبان پشتون‌ها را علیه قوم ازبیک و سرنگونی این قوم، استفاده می‌کنند.

کمیسیون رهایی زندانیان طالبان، در 27 ماه می سال روان میلادی، دستورالعملی را صادر کرد که طالبان آزاد شده‌ی این گروه از زندان‌های حکومت، باید به خانه برگردند، استراحت کنند و بهبود یابند و در صورت لزوم، برای درمان پزشکی مراجعه کنند.

این کمیسیون طالبان، اعلام کرده بود که به هر زندانی رهاشده، کمک‌های نقدی به‌شمول 30 هزار کلدار پاکستانی (به ادعای طالبان این مبلغ از سوی قطر پرداخت می‌شد) و 40 هزار افغانی از منابع داخلی طالبان، داده شده است.

طالبان به عنوان شریک روند صلح، به خاطر حساسیت‌های جامعه‌ی بین‌المللی و آسیب احتمالی به روند صلح، به بازگشت زندانیان رهاشده‌ی شان به جنگ، اعتراف چندانی نکردند. با این هم، فرماندهان جنگی و محلی طالبان که به تازگی از زندان رها شده اند، تأکید کرده‌اند که تعهد رهبری طالبان به جامعه‌ی بین‌المللی در این مورد، صرف یک تاکتیک و در اصل یک نیرنگ بوده و عملی نیست.

یک زندانی رهاشده‌ی طالبان در لغمان، گفته است: «پیام‌هایی که طالبان در مورد زندانیان آزاد شده و تشویق آن‌ها به نرفتن به میدان جنگ و نگرفتن سلاح، به عنوان بخشی از ترفندی است که می‌خواهند با خارجی‌ها بازی کنند و فریب بدهند، به صورت علنی منتشر کرده اند. ما زندانیان سابق، باید به جایگاه خود در صفوف جهاد برگردیم. من موظف استم تا زمان ظهور یک حکومت اسلامی، با اشغال‌گری مبارزه کنم.»

از نظر داخلی نیز رهبری طالبان، در همه‌ی سطوح می‌فهمند که اگر بخواهند، به طور فعال جلو مشارکت کسی در «جهاد» را بگیرند، در معرض انتقاد طرفداران خود قرار می‌گیرند. شمار زیادی از زندانیان رهاشده‌ی طالب، در مصاحبه‌های شان، به این نکته اشاره کرده‌اند. آن‌ها، تأکید کرده‌اند که رهبری طالبان به زندانیان رهاشده، از گفتن چنین دستوری خودداری کرده و هیچ مورد مشخصی از منع رفتن آن‌ها، به صفوف جنگ گزارش نشده است.