68 درصد دختران در غزنی و 45 درصد در فاریاب از رفتن به مکتب محروم اند

یافته‌های تحقیق کمیسیون مستقل حقوق بشر در دو ولایت غزنی و فاریاب نشان می‌دهد که اکثر دختران در این دو ولایت به دلیل تداوم ناامنی و جنگ، فقر، دوری مکتب از خانه، آزار و اذیت، نبود معلم زن، کمبود معلم مسلکی، بی‌توجهی مسوولان، کمبود امکانات و حاکمیت عرف و عنعنات ناپسند از رفتن به مکتب محروم‌اند.

کمیسیون حقوق بشر تصریح کرده است که از این مجموع 68.6 درصد دختران واجد شرایط در غزنی و 45.4 درصد دختران در فاریاب به مکتب نمی‌روند. کمیسیون مستقل حقوق بشر برای از میان برداشتن موانع فراراه دختران، به دولت پیشنهاد کرده است که در زمینه تأمین امنیت و امحای جنگ و خشونت با تقویت روند صلح در کشور تلاش کند. همین‌طور از دولت خواسته است که برای از بین بردن فقر و محو عرف و عنعنات ناپسند، تدابیر خاص اتخاذ کند.

کمیسیون مستقل حقوق بشر، به تازه‌گی تحقیقی را در رابطه به «میزان دسترسی دختران به آموزش در دو ولایت غزنی و فاریاب» انجام داده است. در این تحقیق با ریاست‌های معارف هر دو ولایت، اعضای جامعه مدنی،‌ فعالان حقوق بشر وده تن از اعضای شوراهای ولایتی این دو ولایت مصاحبه کرده که در نتیجه دریافته است که 68.6 درصد دختران در ولایت غزنی و 45.4 درصد دختران در فاریاب از رفتن به مکتب محروم‌اند. این در حالی است که معلومات منتشر شده از سوی وزارت معارف نشان می‌دهد که 42 درصد افراد دارای شرایط، در سراسر کشور از رفتن به مکتب محروم‌اند. در کنار این، یافته‌های کمیسیون مستقل حقوق بشر در سال 1398 نشان داده است که54.7 درصد کودکان دارای شرایط رفتن به مکتب‌ در دوره ابتدائیه را دختران تشکیل می‌دهند. این رقم اما در دور متوسطه به 48 درصد و در دوره لیسه به 47.5 درصد کاهش یافته است. یافته‌های این کمیسیون هم‌چنان روشن کرده است که در سراسر کشوراز میان دختران دارای شرایط رفتن به مکتب،تنها 59 درصد آنان در دوره ابتدائیه، 58.3 درصد در دوره متوسط و 46.3 درصد در دوره لیسه به مکتب می‌روند، به این معنا که 41 درصد دختران در دوره ابتدائیه،41.7 درصد در دوره متوسط و 53.7 درصد در دوره لیسه از رفتن به مکتب محروم‌اند.

68.6 درصد دختران در غزنی از رفتن به مکتب محروم‌اند
کمیسیون مستقل حقوق بشر می‌گوید که معلومات ریاست معارف ولایت غزنی نشان می‌دهد که 765 هزار و 976 تن در این ولایت شرایط رفتن به مکتب را دارند و از این میان 375 هزار و 353 تن (49درصد) را دختران و 390 هزار و 623 تن (51 درصد) را پسران تشکیل می‌دهند. این کمیسیون افزوده است، از میان کسانی که شرایط رفتن به مکتب را دارند،تنها 359 هزار و 244 تن آنان به مکتب می‌روند که 46.9 درصد کل واجد شرایط را تشکیل می‌دهند، به این معنا که در ولایت غزنی 53.1 درصد از کودکان از رفتن به مکتب محروم‌اند.

به گفته این کمیسیون از این شمار کسانی که به مکتب می‌روند، 117 هزار و 904 تن (32.8 درصد) را دختران و 241 هزار و 340 تن (67.2 درصد) را پسران تشکیل می‌دهند. با این حساب، نسبت دخترانی که به مکتب می‌روند با کل دختران دارای شرایط رفتن به مکتب، 31.4 درصد است، به این مفهوم که 68.6 درصد دختران در ولایت غزنی از رفتن به مکتب محروم‌اند.

45.4 درصد دختران در فاریاب از رفتن به مکتب محروم‌اند
کمیسیون مستقل حقوق بشر تصریح می‌کند که تعداد افراد واجد شرایط رفتن به مکتب در ولایت فاریاب مشخص نیست. این کمیسیون اما گفته است،‌ معلومات ریاست معارف این ولایت نشان می‌دهد که 277 هزار و 852 تن در حال حاضر در مکتب‌های این ولایت درس می‌خوانند که از این میان 120 هزار و 684 تن (43.4 درصد) را دختران و 157 هزار و 168 تن (56.6 درصد) را پسران تشکیل می‌دهند. این کمیسیون افزوده است، نسبت دخترانی که به مکتب می‌روند با کل دختران واجد شرایط 54.6 درصد است، به این معنا که 45.4 درصد دختران از رفتن به مکتب محروم‌اند.

تعداد فارغان مکتب در ولایت‌های غزنی و فاریاب
در گزارش کمیسیون مستقل حقوق بشر آمده است که در سال تعلیمی 1398به تعداد دو هزار و 361 تن در سراسر ولایت غزنی از صنف دوازده‌هم فارغ شده‌اند. این معلومات نشان می‌دهد که در 11 ولسوالی از 19 ولسوالی این ولایت،حتا یک دخترهم از صنف دوازدهم فارغ نشده است. در این 11 ولسوالی که حتا یک دختر هم فارغ نشده،‌ یا مکتب دخترانه وجود ندارد و یا هم اگر هست، تا صنف دوازدهم فعال نیست. براساس یافته‌‎های این تحقیق اکثر کسانی‌که از مکتب فارغ شده‌اند،‌ از ولسوالی‌های مالستان‌ و‌ جاغوری و مرکز این ولایت بوده‌اند. طبیق این گزارش،‌ در مرکز یک هزار و 328 دختر،‌ قره‌باغ 199 دختر،‌ مقر 16 دختر،‌ جاغوری 990 دختر،‌ مالستان 509 دختر،‌ ناهور 77 دختر،‌ جغتو 161 دختر و خواجه‌عمری 81 دختر از صنف دوازدهم فارغ شده‌اند. از این میان اما ولسوالی‌های اجرستان، خوگیانی،رشیدان، ناوه،‌ واغظ،‌ آب‌بند، گیلان،‌ گیرو، اندر،‌ زنخان و ده‌یک حتا یک دختر هم فارغ صنف دوازدهنداشته‌اند.

در ولایت فاریاب اما در سال گذشته حدود دو هزار و 989 دختر از صنف دوازدهم فارغ شده‌اند. این‌ها از تمامی ولسوالی‌های این ولایت به استثنایولسوالی «کوهستان» فارغ شده‌اند.

تعداد مکاتب در غزنی و فاریاب
کمیسیون مستقل حقوق بشر گفته است که براساس معلومات ریاست معارف ولایت غزنی،‌ در حال حاضر در این ولایت 646 باب مکتب فعال وجود دارند که 214 باب آن ابتدائیه،‌ 142 باب متوسطه و 290 باب دیگر آن لیسه است. هم‌چنین این معلومات تأیید می‌کند که از میان 646 باب مکتب،‌ 356 باب آن ساختمان دولتی داردکه 44 باب آن ابتدائیه،‌ 81 باب متوسطه و 299 باب آن لیسه است. معلومات این کمیسیون نشان می‌دهد که افزون بر کمبود مکاتب در بعضی ولسوالی‌های این ولایت،چندین ولسوالیحتا یک مکتب که ساختمان دولتی داشته باشد،‌ ندارند. ولسوالی‌های ناوه و اجرستاناز این جمله‌اند.

هم‌چنان معلومات این کمیسیون نشان می‌دهد که در حال حاضر 477 مکتب فعال در ولایت فاریاب وجود دارند که از این میان 199 باب آن ابتدائیه،135 باب آن متوسطه و 143 باب دیگر آن لیسه‌اند. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که از میان 477 مکتب، 300 باب آن ساختمان دولتی دارند که شامل 62 باب مکتب ابتدائیه،111 باب مکتب متوسط و 127 باب لیسه‌اند.

عوامل نرفتن دختران به مکتب
یافته‌های تحقیق کمیسیون مستقل حقوق بشر نشان می‌دهد که اکثر دختران که به مکتب نمی‌روند، ناامنی و تدام جنگ و خشونت، حاکمیت عرف و سنت‌های ناپسند،  فقر، بی‌توجهی مسوولان و کمبود امکانات، دوری راه خانه تا مکتب، نبود معلم زن و کمبود معلم مسلکی و آزار و اذیت دختران در مسیر راه را عواملی خوانده‌اند که مانع رفتن دختران به مکتب می‌شوند.

پیشنهادها
کمیسیون مستقل حقوق بشر برای حل این چالش، به حکومت پیشنهاد کرده است که در زمینه تأمین امنیت و امحای جنگ و خشونت با تقویت روند صلح در کشور تلاش جدی کند تا زمینه رفتن دختران به مکتب فراهم شود. همین‌طور این کمیسیون تصریح کرده است که حاکمیت عرف و سنت‌های ناپسند در این دو ولایت سبب شده که کم‌تر دختران به مکتب بروند. این کمیسیون به دولت پیشنهاد داده است که با دستور کار مشخص و دقیق به‌منظور توسعه سطح آگای عامه،‌ گام بردارد و عوامل پدید آمده از عرف و عنعنات ناپسند در مورد دختران، اعم از تبعیض و کم‌تر‌بینی را از بین ببرد.

عامل دیگری که مانع رفتن دختران به مکتب شده است، فقر است. براساس آمار منتشر شده از سوی اداره ملی احصائیه و معلومات در سال 1395 هجری شمسی 54.5 درصد مردم افغانستان زیر خط فقر زنده‌گی می‌کنند. به همین دلیل کمیسیون مستقل حقوق بشر به دولت پیشنهاد کرده است که در این زمینه تدابیر خاصی که بتواند دختران خانواده‌های فقیر را نیز در رفتن به مکتب تشویق کند، روی دست گیرد و از روند محرومیت دختران از آموزش جلوگیری کند. هم‌چنان در برخی ولسوالی‌ها به دلیل این‌که معلم زن و یا هم معلم مسلکی وجود نداشته، دختران از آموزش بازمانده‌اند. این کمیسیون پیشنهاد کرده است که وزارت معارف باید در زمینه تکمیل امکانات تلاش کند و تعداد معلمان مسلکی و معلم زن را در این ولایت، به ‌خصوص در ولسولی‌های آن افزایش دهد.

آزارواذیت دختران در مسیر راه و محیط مکتب از دیگر عوامل نرفتن دختران به مکتب در این گزارش یاد شده است، از این رو کمیسیون مستقل حقوق بشر به دولت پیشنهاد داده است تا در همکاری با پولیس محل، عوامل آذیت‌وآزار را شناسایی و مطابق قانون منع آذیت‌و‌آزار زنان و کودکان،‌ آن‌ها را مجازات کند تا از این طریق اطمینان خانواده‌ها را جلب و شرایط رفتن دختران به مکتب را بدون دغدغه ترس از اذیت‌و‌آزار فراهم کند.