پاکستان و بی احترامی به استقلال افغانستان

طالبان ادعا می کنند که با شکست نیروهای اشغالگر امریکایی و ناتو توانسته اند استقلال افغانستان را به دست آورند و جشن پیروزی برپا کردند؛ اما بسیاری از آگاهان با اشاره به سفر سرزده این جنرال بلندپایه پاکستانی به کابل، درباره اشغال مجدد افغانستان توسط همسایه جنوبی هشدار می دهند و می گویند که اگر طالبان به واقع استقلال افغانستان را به دست آورده‌اند این اصل اصیل را نه تنها باید در برابر قدرت‌های اشغالگر جهانی حفظ کنند؛ بلکه در عین حال در قبال کشورهای توسعه طلب و سلطه جوی منطقه و همسایه نیز از آن پاسداری کنند و اجازه ندهند که استقلال سیاسی کشور از سوی آنان نقض شود.

جنرال فیض حمید؛ رئیس سازمان استخبارات نظامی پاکستان، روز شنبه 13 سنبله در سفری سرزده وارد کابل شد؛ رویدادی که در کنار بسیاری از تحولات شگفت انگیز و غافلگیرکننده این روزها در افغانستان توجه بسیاری از رسانه‌ها و ناظران سیاسی و امنیتی را به خود جلب کرد.

رئیس سازمان آی اس آی در شرایطی وارد کابل پایتخت افغانستان شد که هنوز دولت رسمی طالبان اعلام نشده و افغانستان عملاً در خلأ قدرت به سر می برد. به این ترتیب مشخص نیست که چه کسی اداره امور کشور را برعهده دارد و بلندپایه ترین مقام استخباراتی پاکستان به میزبانی چه دولتی وارد یک کشور «مستقل» شده است.

گفته می‌شود که او به دعوت طالبان به کابل سفر کرده است؛ اما دولت پاکستان به طور رسمی هنوز حاکمیت طالبان بر افغانستان را به رسمیت نشناخته و بر بنیاد عرف دیپلماتیک عملاً برقراری مراوداتی در سطح سفر رئیس استخبارات چیزی نیست که قابل توجیه باشد.

از جانب دیگر طالبان ادعا می کنند که با شکست نیروهای اشغالگر امریکایی و ناتو توانسته اند استقلال افغانستان را به دست آورند و جشن پیروزی برپا کردند؛ اما بسیاری از آگاهان با اشاره به سفر سرزده این جنرال بلندپایه پاکستانی به کابل، درباره اشغال مجدد افغانستان توسط همسایه جنوبی هشدار می دهند و می گویند که اگر طالبان به واقع استقلال افغانستان را به دست آورده‌اند این اصل اصیل را نه تنها باید در برابر قدرت‌های اشغالگر جهانی حفظ کنند؛ بلکه در عین حال در قبال کشورهای توسعه طلب و سلطه جوی منطقه و همسایه نیز از آن پاسداری کنند و اجازه ندهند که استقلال سیاسی کشور از سوی آنان نقض شود.

این هشدار از آن حیث اهمیت دارد که آنگونه که رهبران طالبان اعلام کرده اند قرار است طی روزهای آتی، دولت جدید به رهبری آن گروه اعلام وجود کند و در عین حال آنها از تشکیل حکومت فراگیر و ملی خبر داده اند که در آن همه اقشار و اقوام و اقلیت‌های کشور سهمی عادلانه و گسترده خواهند داشت.

با این حساب انتظار می رود که هرگونه تصمیم گیری برای آینده سیاسی افغانستان، تشکیل نظام جدید و تعیین ساختار و ترکیب دولت آینده، بدون دخالت، اعمال نفوذ و یا مدیریت مستقیم کشورهای خارجی و سازمان‌های استخباراتی صورت بگیرد.

از این منظر، سفر ناگهانی جنرال فیض حمید؛ رئیس سازمان استخباراتی پاکستان به کابل بحث برانگیز است و بدون تردید حساسیت ها درباره استقلال و حاکمیت ملی افغانستان تحت سیطره طالبان را به شدت افزایش خواهد داد و با توجه به نگاه منفی اکثر مردم افغانستان به پاکستان و نقش غیرسازنده، مداخله‌جویانه و عمدتاً منفی آن کشور در معادلات سیاسی و امنیتی 40 سال اخیر افغانستان به نظر نمی‌رسد که استقبال طالبان از رئیس آی اس آی و حضور غیرمنتظره او در کابل با نظر مثبت و مساعد اکثر مردم افغانستان مواجه شود و آنان این امر را حمل بر رابطه عادی بین دو کشور کنند.

مساله دیگر که بر حساسیت این رویداد می افزاید و واکنش های منفی در قبال آن را افزایش می دهد بحران پنجشیر است. در حال حاضر آنچه در پنجشیر جریان دارد فرای اینکه دوطرف این جنگ چه مطالباتی دارند و این مطالبات، مشروع است یا غیر مشروع، این بحران صرفاً داخلی و مساله‌ای ملی است که نباید با دخالت و حمایت قدرت های منطقه ای و اعمال نفوذ یا مدیریت سازمان‌های جاسوسی کشورهای همسایه همراه شود.

با این حساب، طالبان و چهره‌هایی که در پنجشیر علیه آن گروه می جنگند و در دو سوی یک نبرد قرار دارند چه از راه جنگ چه از راه صلح، بحران را باید خودشان حل و فصل کنند و به مثابه دوطرف افغانستانی راهی برای عبور از آن دریابند.

اما در صورتی که یکی از طرف ها برای کسب پیروزی در جنگ پنجشیر از سازمان های استخباراتی و جاسوسی خارجی کمک بگیرد و یا اتاق عملیات جنگ را به خارجی ها بسپارد در آن صورت این جنگ نه ‌تنها ملی نیست و نمی تواند موضوعی داخلی باشد؛ بلکه به مشروعیت یکی از طرف ها کمک می کند و به جنگ آنان در برابر طالبان، صبغه استقلال‌طلبانه و آزادی خواهانه می بخشد.

با توجه به این مسایل، طالبان باید در مدیریت سیاست خارجی خود در قبال کشورهای همسایه، منطقه و قدرت‌های جهانی حساسیت‌های شدید مردم افغانستان در قبال استقلال حاکمیت ملی و تمامیت ارضی کشور را در نظر بگیرند و مهمتر از آن، فارغ از اینکه در گذشته چه ارتباطات و پیوندهایی با پاکستان داشته اند و به طور مشخص، نقش سازمان جاسوسی آی اس آی در سازماندهی و رهبری نظامی و سیاسی تحریک طالبان چه بوده است، افغانستان امروز که شاهد شکست یکی دیگر از ابرقدرت‌های اشغالگر خارجی است بیش از هر زمان دیگری نیازمند حفظ استقلال و تمامیت ارضی خویش می باشد و طالبان باید در این زمینه در تعامل با جناح ها و جریان های سیاسی، قومی و مذهبی کشور سیاست خارجی مستقلانه، مقتدرانه و مؤثر را اتخاذ کنند و اجازه ندهند که در همین آغاز راه و در آستانه تولد نظم جدید سیاسی، کشورهای بیگانه زمام امور را به دست بگیرند و به جای مردم افغانستان برای سرنوشت آنان خط و نشان بکشند و چشم انداز سیاسی و امنیتی کشور را مهندسی کنند.