هَیْهَاتَ مِنَّا الذِّلَّة به چه معناست؟

حضرت امام حسین (ع) در مقابل زورگویی و ظلم و ستم معاویه و یزید فرمود: "هیهات منا الذلة؛ ذلت و خواری به مراتب از ما (اهل بیت) دور است".

" کلام زیبا و منطق روشن آن حضرت ریشه در آیات قرآن کریم دارد. خداوند متعال در قرآن کریم تأکید کرده که انسان نباید هرگز ذلت را بپذیرد، بلکه باید در مقابل ظلم و ستم قیام کند.; چنان که می‌فرماید: "لَقَد اَرسَلنا رُسُلَنا بِالبَینـَت‌ِ واَنزَلنا مَعَهُم‌ُ الکتـَب‌َ والمیزان‌َ لِیقوم‌َ النّاس‌ُ بِالقِسطِ واَنزَلنَا الحَدیدَ فیه‌ِ بَأس‌ٌ شَدیدٌ ومَنـَفِع‌ُ لِلنّاس‌ِ ولِیعلَم‌َ اللّه‌ُ مَن ینصُرُه‌ُ ورُسُلَه‌ُ بِالغَیب‌ِ اِن‌َّ اللّه‌َ قَوی‌ُّ عَزیز; (حدید،25)

ما رسولان خود را با دلائل روشن فرستادیم، و با آن‌هاکتاب  [آسمانی [و میزان] شناسایی حق و قوانین عادلانه] نازل کردیم تا مردم قیام به عدالت کنند و آهن را نازل کردیم که در آن قوت شدیدی است، منافعی برای مردم، تا خداوند بداند چه کسی او و رسولانش را یاری می‌کنند، بی‌آن که او را ببینند، خداوند قوی و شکست‌ناپذیر است."

از آیه مذکور بر می‌آید که خداوند متعال پذیرش ظلم از ناحیه انسان را سرزنش کرده و تأکید می‌کند که انسان در برابر بی‌عدالتی و ظلم نباید ساکت شود، بلکه قرآن کریم در جایی دیگر عزت را تنها از آن خدا و رسول و مؤمنان می‌داند و می‌فرماید: "...ولِلّه‌ِ العِزَّة‌ُ ولِرَسولِه‌ِ ولِلمُؤمِنین‌َ ولـَکن‌َّ المُنـَفِقین‌َ لا یعلَمون; (منافقون،8)... و عزت مخصوص خدا و رسول او و مؤمنان است؛ ولی منافقان نمی‌دانند." در روایات اسلامی نیز تأکید شد که مؤمن حق ندارد ذلت را بپذیرد، چنان که پیامبر گرامی‌می‌فرماید: "هیچ مؤمنی حق ندارد نفس خود را ذلیل و خوار بشمارد."(وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج 16، ص 158، مؤسسه آل البیت.)

حضرت علی‌به امام حسین‌وصیت فرمود: "نفست را از هر زبونی و پستی دور بدار هر چند تو را به نعمت‌های بی‌شمار رساند؛ زیرا هرگز برابر آن چه از نفس خویش صرف می‌کنی به عوض نخواهی یافت و بنده دیگری مباش که خداوند تو را آزاد گردانیده است."(شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 16، ص 93)

بنابراین، امام حسین (ع) که پرورش یافته و از خاندان عصمت و طهارت است، در مقابل ظلم و ستم‌های دشمنان اسلام و پیامبر گرامی‌از خود ذلت نشان نداد. (تفسیر نمونه، آیت اللّه مکارم شیرازی و دیگران، ج 3، ص 434; ج 18، ص 187 ـ 198.)

قربانت ای اباعبدالله‌(علیه‌السلام) که در آن لحظات حساس شعار عزّت و شرافت را سر دادی و به همه آزادگان عالم آموختی. به گونه‌ای که امروزه پس از قرن‌ها جوانان شیعه با الگوگیری از قیام و شعارت، در برابر حکومت‌های ظالمانه به پا خواسته‌اند و مرگ را دراین مسیر، افتخار خود می‌دانند. امروز جوانان شیعه در بحرین، عربستان، یمن و... با شعار هیهات من الذلة دست به قیام می‌زنند و حکم اعدام شیخ باقر‌النمر برای آنها بسی بهتر از پذیرش زندگی ننگین است و نه تنها شیعیان بلکه مسلمانان با پیروی از حضرتت در فلسطین اشغالی دست از مقاومت برنمی دارند و زیر بار ظلم نخواهند رفت.

البته گفتنی است امام حسین‌(علیه‌السلام) شعارهای دیگری نیز داشت برخی از شعارها مانند اقامه نماز از سیره عملی آن حضرت به دست می‌آید و برخی دیگر مانند هیهات من الذلة از سیره رفتاری و گفتاری او حکایت از آن دارد.