مهاجرین مقیم جمهوری اسلامی ایران و مشکلات دست و پاگیر/ زمامدارن افغانستان تعجیل کنند!
سالهاست که مهاجرین مقیم جمهوری اسلامی ایران از عدم توجه دولت افغانستان بدانها، گلایههای جدی دارند و بگذریم از سایر مسایل، در سالهای اخیر، مشکلات ذیل برجستهتر و دست و پاگیرتر مینمایند که نیاز فوری برای حل و فصل آن دیده میشود:
سیدعیسی حسینی مزاری/ 28 قوس مصادف با 18 دسمبر از سوی سازمان یونسکو به نام روز جهانی مهاجران نامگذاری شده است. با توجه به مهاجرخیز بودن افغانستان، خواستم مطلبی بنویسم، اما فکر کردم در شرایط موجود، مطلبی مهمتر از پرداختن پیرامون مشکلات مهاجرین هموطن در ایران نیست. از این رو یادداشت حاضر را آماده کردم تا از نظر شما بگذرد.
سالهاست که مهاجرین مقیم جمهوری اسلامی ایران از عدم توجه دولت افغانستان بدانها، گلایههای جدی دارند و بگذریم از سایر مسایل، در سالهای اخیر، مشکلات ذیل برجستهتر و دست و پاگیرتر مینمایند که نیاز فوری برای حل و فصل آن دیده میشود:
1- تعداد مهاجرین افغانستانی در ایران، بنا به برخی معلومات، بیش از 3 میلیون نفر است اما نمایندگیهای افغانستان تنها در تهران، مشهد و زاهدان فعالاند و همین خود باعث سرگردانی مهاجرین از یکسو و ازدحام بیش از حد آنان در این سه نمایندگی به ویژه تهران شده است. مهاجرین معتقدند؛ اگر در چند شهر دیگر ایران که پذیرای حجم بیشتر مهاجرین هستند مثل اصفهان، شیراز، کرمان و... نیز کنسولگریها و یا دفاتر نمایندگی متعدد مثل دفاتر کفالت، فعال شوند، از یک طرف جلو طی مسافتهای طولانی توسط مهاجرین گرفته میشود و از طرف دیگر کار مهاجرین راحت انجام گردیده و نیز ارتباطات آنها با دولتشان بیشتر و جدیتر خواهد گردید.
2- هزینه ارائه خدمات از سوی نمایندگیهای افغانستان به مهاجرین سرسام آور است. اگرچه در حوزه صدور اولیه پاسپورت، تخفیفی در نظر گرفته شده و مبلغ آن 20 دالر است، اما هزینه تمدید آن 120 دالر است. اگر یک خانواده، 5 نفری باشند، باید 600 دالر پرداخت کنند و قطعا در شرایط کنونی که ارزش ریال پایین است، تامین آن از سوی اکثر مهاجرین مشکل است و بدینترتیب حتی آنهایی که دارای اقامت معتبر در ایران هستند، به دلیل نبودن توانایی مالی، مهاجر از تمدید اصل پاسپورت بازمانده، در نتیجه پروانه اقامت خود را از دست میدهد.
صدور عقدنامه؛ 50 دالر، وکالتنامه؛ 120 دالر، تذکره الکترونیکی؛ 10 دالر و یا هرگونه خدمات دیگری که با چنین هزینههایی صورت میگیرد، تأمین آن برای دسته بزرگی از مهاجرین غیرممکن است. بنابراین خواست جدی مهاجرین مقیم ایران از دولت افغانستان این است که بایستی دریافت هزینهها با ریال ایرانی و آنهم متناسب با وضعیت زندگی در ایران صورت بگیرد، در غیر آن مشکل رنجآوری در فراراه زندگی آنان همچنان وجود خواهد داشت.
نکته قابل تاکید این است که اگرچه برای دانشجویان دانشگاه صرفا در ارتباط با هزینه اخذ پاسپورت تحصیلی 20 دالر در نظر گرفته شده است اما این کافی به نظر نمیرسد؛ چه اینکه اولا در کنار دانشجویان، دانشآموزان مکاتب و طلاب علوم حوزوی نیز اضافه شوند و ثانیا تمام خدمات برای این قشر مستضعف مجانی در نظر گرفته شود و یا صرفا هزینه چاپ کاغذی مدارک دریافت گردد، در غیر آن، این سه قشر که با تحمل مشکلات زیاد درس میخوانند تا شمع راه ساختن و مستقل کردن کشور و مردم و بردن آنان به سمت رشد و تعالی و در نهایت اقتدار باشند، با معضلات جدی مواجه خواهند شد.
3- مهاجرین به ویژه هنگام ثبیت هویت و سپس اخذ تذکره الکترونیکی از بروکراسی عجیب نمایندگیهای افغانستان به شدت گله مندند، چه از ناحیه تامین شاهد و چه در بُعد تهیه اصل تذکره خود و یا کپی تذکره اقارب به ویژه آندسته از مهاجرینی که در ایران متولد گردیده، نه در افغانستان افراد خاصی را می شناسند تا کپی تذکرهشان را بگیرند و نه در ایران چنین نزدیکانی دارند. ازین رو این عده هم خواهان در پیش گرفتن تمهیداتی از سوی سفارت و کنسولگریهای افغانستاناند تا روند کار تسهیل گردیده، اتباع وطن از هویت رسمی و شناسنامه ملی خویش مستفید گردند.
4- ارائه برخی خدمات اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور ایران به مهاجرین، بستگی به همکاری دولت افغانستان با دولت ایران دارد؛ از جمله تمدید اقامت مهاجرینی که دارای پاسپورتهای خانواری به ویژه دستنویس هستند، به اضافه 800 هزار نفری که برگه سرشماری داشته و نیاز به تثبیت هویت و اخذ پاسپورت الکترونیکی دارند.
به گفته مسئولین ذیربط ایرانی، به دلیل عدم همکاری طرف افغانستانی، این عملیه متوقف گردیده و جمع قابل توجهی از مهاجرین با پاسپورتهای خانواری تاریخ گذشته و یا عدم تثبیت هویت و نداشتن پاسپورت الکترونیکی و اقامت قانونی، زندگی میکنند که آنان را با دشواریهای زیادی مواجه کرده است. بنابراین، میبایست ریاست جمهوری، وزارت امور خارجه و وزارت امور مهاجرین افغانستان در راستای حل این مشکل نیز تعجیل به خرج بدهند.
حل مشکلات یاد شده چیزی نیست که در دست کشور دیگری باشد و قطعا اگر دولت افغانستان اراده کند طولی نخواهد کشید که به جاهای خوبی خواهیم رسید و در جهت توفیق دولت افغانستان، مسلما مهاجرین نیز، خود آماده همکاری با دولت خویش خواهند بود. البته جای شکی نیست که در این عرصه توجه و همکاری جدیتر دولت اسلامی ایران نیز کارسازتر از همه خواهد بود، چنانچه اخیرا هم، اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور ایران مکانهای مناسبی را در اختیار نمایندگیهای افغانستان جهت تثبیت هویت و صدور تذکره الکترونیکی قرارداده است که جای تشکر و تقدیر دارد، اما طبعا ساماندهی حجم بزرگی از مهاجرین در ایران نیاز به توجه و عنایت جدیتری خواهد داشت.
سیدعیسی حسینی مزاری
28 قوس/آذر 1399 شمسی مصادف با 18 دسمبر 2020 میلادی